«پدر بخاطر کدورت از پورناظریها آلبومشان را منتشر نکرد!»
شبکه خبری ایران24 ـ گروه موسیقی: تهران عصر روز شنبه ۲۹ آذرماه، مراسم رونمایی از دو آلبوم منتشر نشده استاد محمدرضا شجریان با عناوین «بانگ دُهُل» و «سر در گریبان» در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد. این دو اثر در قالب پروژه «یادگاری جاودانه» منتشر شده و شامل آخرین اجرای زنده استاد شجریان در تور کنسرتهای اروپا در سال ۱۳۹۳ است.
در این مراسم، همایون شجریان، فرزند محمدرضا شجریان، مجید درخشانی و سعید فرجپوری، آهنگسازان آلبومها حضور داشتند و به تشریح جزئیات پروژه پرداختند. همایون شجریان با اشاره به اهمیت انتشار این آثار گفت: «آلبومهای «سر در گریبان» و «بانگ دُهُل» شامل آثار ساختهشده توسط مجید درخشانی و سعید فرجپوری و دو آلبوم از پدر هستند که با تنظیم مجید درخشانی و همراهی گروه شهناز در آخرین تور اروپا اجرا شد. موسیقی این هنرمندان بستری بود تا صدای پدر به اوج برسد و هر اجرا را به لحظهای ماندگار تبدیل کند. یکی از دلایل تاخیر در انتشار این دو آلبوم این بود که جداسازی صدای پدر از ارکستر که کیفیت صوتی پایینی داشت، بسیار دشوار و زمانبر بود و با تلاش بسیار و همکاری و زحمت دوستان توانستیم با پالایش صدا و تدوین مجدد نسخههای قابل قبول این دو آلبوم را آماده انتشار کنیم.»
او همچنین افزود: «این آثار ثبت یک دوره از فعالیتهای هنری پدرم است؛ دورهای که در سفرهای هنری میان مردم، با قدرتی بیبدیل میخواند و میساخت. رونمایی امروز، نه تنها انتشار یک آلبوم، بلکه احترام به تاریخی از عشق، رنج و تلاش است و امیدواریم این آثار جایگاه ماندگار خود را در دلها و حافظه فرهنگی مردم پیدا کنند.»
اختلاف شجریان با برادران پورناظری
در بخشی از نشست، همایون شجریان به پرسشها درباره برخی آثار مشترک پدرش با سهراب پورناظری پاسخ داد. او توضیح داد که استاد شجریان به دلیل کدورتی که از سهراب پورناظری داشت آلبوم مشترکشان را منتشر نکرد. همایون شجریان گفت: «پدر نسبت به برخی مسائل با برادران پورناظری دلخوری داشتند و به همین دلیل انتشار برخی از این آثار انجام نگرفت. شاید اگر امروز پدرم در قید حیات بودند، احتمالاً این کدورتها برطرف میشد و آثار به شکل رسمی منتشر میشد.»
همایون شجریان با تأکید بر حرفهای بودن پدرش گفت: «این تصمیمات هیچگاه از سر خصومت نبود، بلکه استاد همواره به کیفیت و اصول حرفهای پایبند بودند و میخواستند هر اثر منتشرشده نماینده اصالت و توان هنریشان باشد. بنابراین، حتی در شرایطی که امکان انتشار آثار وجود داشت، پدر ترجیح میدادند تا زمان مناسب برسد تا هر قطعه به بهترین شکل ممکن در دسترس مخاطب قرار گیرد.»
وی افزود: «این موضوع نشاندهنده دقت و حساسیت استاد شجریان نسبت به آثار خود بود. ایشان همیشه معتقد بودند که هنر و موسیقی باید با استانداردهای بالا و با احترام به شنونده ارائه شود و انتشار هر اثری که این شرایط را نداشته باشد، ارزش واقعی موسیقی را کاهش میدهد.»
کنسرت خیابانی و فعالیت زنان در موسیقی
همایون شجریان در بخش دیگری از نشست، درباره آرزوی دیرینه خود برای اجرای کنسرت خیابانی گفت: «تا خیابان هست و تا مردم هستند من آرزوی برگزاری کنسرت خیابانی دارم. این اجرا همیشه آرزوی من بوده است، اما تجربههای گذشته نشان داد که باید همه جوانب را بسنجیم. حتی در میان دوستان و مخاطبان، اتفاقنظر کامل وجود نداشت و برخی زمان را مناسب نمیدانستند. با این حال، باور دارم روزی این آرزو محقق خواهد شد.»
وی درباره فعالیت زنان در موسیقی نیز اظهار کرد: «ممنوعیت موسیقی بانوان روا نیست و معتقدم باید فضا برای حضور و فعالیت آنها باز شود. تاکنون چند اثر منتشر کردهام و این مسیر ادامه دارد. هدف من این است که بهتدریج شکاف موجود پر شود و بانوان بتوانند آثار خود را به شکل رسمی ارائه دهند.»
همایون شجریان درباره دیدارش با عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای فرهنگ عمومی، گفت: «من چون واقعا نیت گشایش در خوانندگی زنان را داشتم در مشورتها و پیگیریهایی که با خانم سحر فروزان مدیر هنری برنامههایم داشتم به این نتیجه رسیدیم که با آقای خسروپناه دبیر شورای فرهنگ عمومی دیداری برقرار شود. دیدار فرصتی بود تا برخی محدودیتها و چالشهای موجود در زمینه برگزاری کنسرتها و فعالیت هنری بانوان بررسی و راهکارهای عملی برای بهبود شرایط ارائه شود. این ملاقاتها به ما کمک کرد تا مسیر و شرایط مناسبتری برای هنرمندان فراهم شود.»
روند شکلگیری آلبومها
سعید فرجپوری درباره جزئیات آلبومها توضیح داد: این اثر شامل دو سیدی است که بخش «سر در گریبان» را من آهنگسازی کردم. آثار را به استاد پیشنهاد دادم که مورد توجهشان قرار گرفت. سال ۹۳ با من تماس گرفتند و گفتند قصد دارند این اثر و «بانگ دهل» ساخته استاد درخشانی را در اروپا اجرا کنند. پاییز همان سال در ۱۰ شهر اروپایی اجرا داشتیم. استاد در سلامت کامل بودند و در پایان سفر گفتند دوست دارند این برنامه در ایران هم اجرا شود.
او ادامه داد: حدود هشت ماه بعد تماس گرفتند و گفتند در حال پیگیری مجوز کنسرت هستند که این اتفاق نیفتاد. سپس پیشنهاد اجرای کنسرت در ارمنستان مطرح شد، اما یک هفته مانده به اجرا اعلام کردند حال استاد مساعد نیست و برنامه لغو شد. پس از آن، ایشان بیمار شدند و این آثاری که امروز میشنویم، آخرین تور کنسرت استاد شجریان است و پس از آن دیگر اجرایی نداشتند.
در بخش دیگری از نشست، مجید درخشانی آهنگساز آلبوم «بانگ دهل» با اشاره به روحیه خلاق زندهیاد شجریان گفت: «یکی از کارهایی که انجام دادیم، این بود که یاد و نظر استاد در روند کار حاضر باشد. خوانندگانی که در این اثر میخوانند، شاگردان استاد بودند و این موضوع برای ما اهمیت بسیاری داشت. در این پروژه، روی آهنگسازی و نوازندگی بیشتر کار شد. طبیعتاً من هم در این مسیر کار کردم و در کنار من، دوستان بسیاری آثار بسیار زیبایی خلق کردند.»
مجید درخشانی درباره نگاه شجریان به نوآوری در موسیقی گفت: «بسیاری باور نمیکردند که استاد شجریان این همه زحمت برای سازها بکشد؛ سازهایی که حاصل تلاش جمعی از هنرمندان بود. آن زمان انتقادهای زیادی مطرح میشد، اما من فقط یک جمله میگفتم: شما چگونه چیزی را که هنوز زمانِ شناختش نرسیده، رد میکنید؟ یک اثر هنری یا یک ساز تازه، باید زمان بگذرد تا خودش را نشان بدهد. باید با آن کار شود تا کمکم بهعنوان یک ساز، جای خودش را در موسیقی ایرانی پیدا کند.»
همایون شجریان نیز افزود: «انگیزه پدرم از ساخت سازهای جدید یادآوری ضرورت شنیدن صداهای تازه بود. حتی مخاطبان غیرمتخصص حق دارند صداهای نو را تجربه کنند و نوازندگان علاقهمند نیز میتوانند از این سازها استفاده کنند.»
نمایشگاه عکس و سازها
همزمان با رونمایی آلبومها، نمایشگاهی از عکسهای محمدرضا شجریان که توسط دیگر فرزند وی افسانه شجریان طی سالها، ثبت شده بود، افتتاح شد. همچنین نمایش سازهای ابداعی این هنرمند فقید در موزه هنرهای معاصر برپا شد. همایون شجریان از همکاری حرفهای مسئولان موزه قدردانی کرد و گفت که این نمایشگاه فرصتی برای آشنایی عموم با جنبههای کمتر دیدهشده فعالیتهای استاد است.
برنامههای آینده و جایزه شجریان
همایون شجریان درباره برنامههای آینده گفت: «در حال حاضر برنامه برای کنسرت در ایران داریم اما تنها مشکل این است که ظرفیت سالنها جوابگوی حجم و میزان علاقمندان نیست. ما در آخرین اجرایی که در تهران داشتیم در سالن وزارت کشور سی شب به اجرای برنامه پرداختیم که بسیار کاری دشوار باود و تازه بعد از این شب به جرات میتوانم بگویم که این حجم حتی جوابگوی یک هشتم علاقمندان ما به این کنسرتها نبود. الان در حال برنامهریزی هستیم که برای سال آینده، یک سازه عظیم در فضای باز مثل مورد کنسرت علیرضا قربانی، تدارک ببینیم که لااقل بتوانیم برای هر سانس بین هشت تا ده هزار نفر را پذیرا باشیم.»، اما
همایون در پاسخ به پرسشی در مورد جایزهای به نام استاد شجریان همچون جایزه «جلال» در ادبیات، گفت: در حال بررسی جدی ایدهای برای ایجاد جایزهای به نام پدر برای اهدا به خوانندگان و هنرمندان جوان هستیم.»
آخرین تور و یاد استاد
همایون شجریان یادآور شد که این آلبومها آخرین اجرای زنده پدرشان هستند و انتشار آنها با وسواس و تلاش فراوان انجام شد تا کیفیت بالا و استاندارد لازم حفظ شود. وی افزود: «پدر آثار زیادی داشتهاند که کیفیت مناسب ندارند و برنامهریزی برای انتشار آنها نیز در جریان است.»
سعید فرجپوری و مجید درخشانی نیز بر اهمیت همکاری گروه شهناز و کیفیت نوازندگی در شکلگیری این آثار تأکید کردند و این پروژه را نمونهای کامل از پیوند تجربه، شور و مهارت هنرمندان دانستند.
مراسم رونمایی در ساعت ۱۶:۰۰ آغاز شد و بازدید از گالری عکسها و سازهای استاد، بخشی از این رویداد بود. از جمله مهمانان این بخش میتوان به بهمن فرمانآرا و عادل فردوسیپور اشاره کرد.
انتشار دو آلبوم «بانگ دُهُل» و «سر در گریبان» فرصتی است تا مخاطبان با آخرین لحظات اجرای زنده محمدرضا شجریان آشنا شوند و همزمان احترام ویژهای به تلاش، نوآوری و جایگاه هنری استاد در تاریخ موسیقی ایران گذاشته شود.
