رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه فرهنگ و اندیشه – یاسین ادب: جشنواره فیلم فجر هر ساله آوردگاهی برای مردم، سینمادوستان و منتقدان فیلم است . هر ساله پس از جشنواره موضوع اکران های فیلم های جشنواره داغ می شود. امسال، در جلسه اخیر شورای صنفی نمایش گروهی ، سینما داران و تهییه کنندگان درخواست افزایش قیمت بلیط سینماها را داده اند . به همین بهانه ، درباره این اتفاق و تاثیر آن بر اقبال مردم به سالن های سینما گفت و گویی با کیوان کثیریان، روزنامه نگار و منتقد سینما، داشته‌ایم.
بهمن: با توجه به اینکه در جلسه شورای صنفی گران شدن بلیط سینما پیشنهاد شد. ما تقریباً به سمتی می رویم که اقتصاد سینما مگامالی می شود و تمرکزگرایی خاصی به خصوص در شهر تهران اتفاق می افتد. به نظر شما این توجهی به عدالت فرهنگی چه تاثیری روی اقبال مردم خواهد داشت؟
کثیریان: با وضعیت اقتصادی که وجود دارد طبیعتاً سینما در اولویت مردم نیست. وضعیت اقتصادی بحرانی وجود دارد و اولویت های دیگری برای مردم وجود دارد. گران کردن بلیط برای این است که همان تعدادی که به سینما می روند پول بیشتری بدهند.
سینمای ایران قید یکسری از مخاطبان خود را زده است و مخاطبانی که به اصطلاح دست آنها به دهانشان می رسد را انتخاب کرده است. کسانی که 40-30 هزار تومان برای آنها فرقی نداشته باشد با این حال، فیلم ها باید جذابیت داشته باشند تا آدم ها برای آن پول بدهند. اگرفیلم جذابیت نداشته باشد قشر بالاتر جامعه هم پول نمی دهد.
بهمن: آمار نشان می دهد پردیس سینمایی کوروش در تهران به تنهایی به مقدار کل فروش سینماهای استان خراسان رضوی فروش داشته است. بنابراین ما با منطقی روبرو هستیم که بیشتر از فیلم،به مثابه اثر هنری، منطق اقتصادی حاکم بر آن را بازتولید می کند. نظر شما چیست ؟
کثیریان: اساساً مدیریت کردن سینما یک امر تخصصی است ولی در هر صورت مدیر سینمایی باید به نحوی برنامه ریزی کند که با توجه به بازوهایی که دارد، بیشترین راندمان را از مجموعه سینما و صنعت سینما بگیرد.
به هر حال نه در این دوره بلکه در دوره های قبل هم بدین شکل بوده است که مدیریت سینمای ما متخصص ندارد و سینما یک حالت سرمایه سالار پیدا کرده که سرمایه گذار و تهیه کننده و سینمادار و پخش کننده فیلم، زور بیشتری از مدیر سینمایی دارند و عملاً آنها تصمیم می گیرند چه اتفاقی بیفتد.
مدیر سینمایی تصمیم گیرنده نیست و نمی تواند سیاست ها را اعمال کند. اگر سینمای ایران بازار آزاد بود، من این روش را می پذیرفتم چون بازار رقابتی است. اما اکنون که رقابتی نیست هر کس جزیره ای درست کرده است و همان خواسته های خود را به سینما تحمیل می کند.
بهمن: آیا فیلم های اعلام شده برای اکران بهاری با فضای نوروز متناسب است؟
کثیریان: فضای جامعه طوری بود که فیلم کمدی ساخته نشد و در جشنواره هم نبود ولیکن واقعیت این است با هم اکران شدنِ فیلم هایی که احتمال فروش آنها می رود به نوعی همزمانی این ها باعث می شود که برخی فروش کمتری داشته باشند و اصطلاح خودمان همدیگر را می خورند. هر یک از این فیلم های اعلام شده در زمان مناسب تر فروش بهتری داشتند ولی چون فیلم کمدی نداریم دوستان سعی کردند از ژانرهای متنوع فیلم بگذارند تا سلائق مختلف را پوشش دهد. نهایتاً فکر می کنم فیلم کمدی در سینما کم داریم.
بهمن: درباره فیلم هایی که در جشنواره نبوده اند و در اکران امسال حضور دارند مثل فیلم های قدغن، روز صفر و لامینور از داریوش مهرجویی. نظر شما چیست ؟
کثیریان: به هر حال آقای مهرجویی یکسری مشتری همیشگی دارد. مخاطبین سینما، فیلم های آقای مهرجویی را خواهند دید ولی کنار هم قرار گرفتن اکران این فیلم ها، کمی سخت است. روز صفر هم فیلم حادثه ای است و برای جشنواره دو سال پیش است و برای فروش ساخته شده و موضوع سیاسی هم دارد. احتمال فروش این فیلم ها وجود دارد. ممکن است ترکیب کنار هم قرار گرفتن این 7 فیلم تاثیر منفی روی یکدیگر بگذارند. با توجه به اینکه فیلم های زیادی هم باقی مانده است دوستان تصمیم گرفتند تعداد فیلم های اکران عید را زیاد کنند.
بهمن: به نظر می رسد ما در 2 فیلم علفزار و مرد بازنده شاهد ورود به فضای انتقادی در سینما هستیم. اقبال مردم نسبت به این فضا را چطور می بینید؟
کثیریان: به نظر من فیلم آقای مهدویان خیلی انتقادی نیست ولی سینمای ایران و فضای سیاسی و اجتماعی ایران و همچنین ممیزی و نظارت در سینمای ایران اجازه انتقاد به معنای واقعی نمی دهد. فیلم در حد متلک و تیکه انداختن باقی مانده است ولی فیلم انتقادی اینطور نیست. در واقع سینما در وجه انتقادی باید بتواند بنیان های یک چیز را مورد انتقاد قرار دهد و به طور جدی وارد آن حوزه بشود ولی عملاً شاهد چنین چیزی نیستیم. فیلم ها در حد کنایه و طعنه باقی مانده و اسم این انتقاد نیست. مردم از انتقاد استقبال می کنند چون مردم در سینما و هنر و اثر هنری دنبال این هستند که حرف های آنها زده شود و ببینند که فیلمساز و هنرمند حرف مردم را بیان می کند. امکان این در سینمای ایران وجود ندارد.
بهمن: درباره سال آتی سینمایی تحلیل شما چیست؟
کثیریان: به نظرم سینمای ایران به سمت محافظه کاری پیش می رود. محافظه کاری همیشه در سینما بخاطر ممیزی ها و نظارت بوده است. اما این دایره دائما تنگ تر می شود و دست فیلمسازان بسته می شود و بسیاری از فیلم سازان ترجیح می دهند فیلم نسازند و یک نسل دیگری از فیلم سازان وارد می شوند که مدل مورد نظر حاکمیت است و طبیعی است که فیلم هایی ساخته می شود که در آن قطعاً انتقادی در کار نیست. بنابراین سینما، به یک هنر محافظه کار تر از این چیزی که وجود دارد تبدیل می شود و از این سینما نیز چیزی درنمی آید.
بهمن: پس سال آتی سینمای ایران را سینمای محافظه کار پیش بینی می کنید؟
کثیریان: قطعاً به نظرم همین طور می شود. این اکران ها برای سال های قبل است و شاید در میان این ها چیزهایی دیده شود ولی تولیداتی که از این به بعد انجام می شود و پروانه های ساختی که از این به بعد داده می شود، هم موضوعات بی خاصیت خواهد بود و آدم های جدیدی می آیند که تاکنون اسم آنها را نشنیدیم.
بهمن: به لحاظ سینمایی برای جشنواره امسال کدام فیلم، فیلم خوبی بود و می توان به آن فیلم گفت؟
کثیریان: سطح کیفی سینمای ایران دچار افت شده است. اگر این فیلم ها را با تولیدات دهه قبل مقایسه می کنیم قابل قیاس نیست. برخی از این فیلم ها شاید اگر ده سال پیش اکران می شدند به جشنواره راه نمی یافتند و جزو فیلم های متوسط و معمولی بودند که زیاد داشتیم ولی الان در شهر کورها هستیم و یک چشم هم غنیمت است و مجبوریم بگوئیم این فیلم ها بهتر از بقیه بود.
در جشنواره ای که فیلم ماهان اکران می شود طبیعتاً مشخص است کیفیت جشنواره چطور است. در هر صورت فیلم موقعیت مهدی، فیلم آقای میرکریمی، فیلم علفزار فیلم های خوبی بودند، بقیه فیلم ها متوسط بودند. فیلم های دیگر معمولی بود و ساخته شدن و نشدن آن چیزی را عوض نمی کرد.
