رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه اجتماع - محبوبه شریف حسینی: داستان کالاهای دپوشده در گمرک و آمار و ارقام باورنکردنی آنها از جمله حواشی مهم و تاثیرگذار بازدید رئیس قوه قضائیه از گمرک بود.
ترخیص یا فساد؟ مسئله این نیست!
در روزهای نیمه تیر ماه اخبار نشان از افزایش حجم کالاهای رسیده به گمرک و بنادر به رقمی بیش از ۶.۳ میلیون تن داشت و این رقم برای کالاهای دپوشده در گمرک رقم بالایی به حساب می‌آمد.
ماجرای ابهام‌آلود دپو و ترخیص کالاهای اساسی از گمرک و بنادر باز هم در سال جاری با صدور مصوباتی جهت تسهیل ترخیص این کالا همراه بود، اما با این وجود همچنان حجم بالایی از این کالاها دپو مانده و کالاهای ورودی نیز در برخی موارد به آنان اضافه شده و در نتیجه بر حجم آن افزوده می‌شود.
این در حالی است که از ابتدای سال جاری و با بررسی‌های صورت گرفته، با موافقت رئیس جمهور چند مصوبه جهت ترخیص کالاهای اساسی صادر و در دستور کار قرار گرفت، که از اهم آن ترخیص ۹۰ درصدی کالاهای اساسی بود و گرچه مسئولان گمرک ایران از سرعت گرفتن تخلیه کالاها سخن می گویند، ولی از سوی دیگر نسبت به رسوب حجم زیادی از کالاهای اساسی و احتمال فاسد شدن آن نیز هشدار داده اند.
آنان از یکسو خبر از تسهیل روند آزادسازی این کالاهای تلنبار شده می‌دهند و از سوی دیگر پیرامون فساد موجود پیرامون آنها هشدار داده اند! تناقضی که در جریان سفر رئیس قوه قضائیه به گمرک نیز تا حدود زیادی خود را نشان داد. محسنی اژه‌ای از نقش همراه‌گر قوه قضائیه در طی مراحل قانونی ترخیص برخی از این کالاها سخن گفت و در جریان این سفر در برخی از موارد شروطی برای آزادسازی این اموال به تصویب رسید. اما گوئی قرار نیست گره از کار ماجرا دپوی کالاها در گمرک باز شود.
تازه‌ترین گزارشی که معاون فنی گمرک ایران در رابطه با آخرین وضعیت کالاهای اساسی در گمرک و بنادر ارائه کرده، نشان می‌دهد که مجموع کالاهای اساسی شامل موجودی، پای اسکله و منتظر در لنگرگاه به حدود شش میلیون و ۳۹۵ هزار تن رسیده است که از این میزان ۴.۶ میلیون تن در گمرک و بنادر دپو شده و مابقی که حدود ۱.۸ میلیون تن است، در شناورهای پای اسکله و یا منتظر در لنگرگاه قرار دارد. این در شرایطی است که مجموع موجودی و کالاهای موجود در شناورها در یکی دو ماه اخیر حدود ۵.۸ میلیون تن بوده است که نشان می دهد با وجود چرخه ورود و خروج، بر حجم کالاهای مانده افزوده شده است.
سفره‌ی مردم زیر ساتورِ کانتینرها
وقتی صحبت از کالاهای دپوشده در گمرک به میان می‌آید، اذهان عمومی به سمت ماشین‌های خارجی و صنعتی می‌رود که در این بنادر زیر آفتاب و شرجی دریا مانده است. این تصویر عمومی تا حدی درست و البته تا حد بیشتری غلط است! چه از اینرو که تعداد ماشین‌های دپوشده نزدیک به هزار دستگاه ماشین شخصی و چهارصد دستگاه ماشین باربری است. اما اوضاع کالاهای دپوشده‌ای که ارتباط مستقیم با اوضاع خوراک و معیشت مردم دارند، تا حد زیادی متفاوت است.
در بندر امام خمینی (ره) با بیش از ۳.۴ میلیون تن، بیش از ۲۸۹.۴ هزار تن در بندر شهید رجایی، ۱۷۳.۱ هزار تن چابهار، ۴.۷ هزار تن آستارا، ۹۷.۳ هزار تن فریدون کنار، ۷۰ تن بندر لنگه، سه تن شهید باهنر و ۸۲ تن در بندر خرمشهر رکوردداران عرصه کالاهای دپوشده به حساب می‌آیند.
در بندر امام خمینی (ره) با بیش از ۳.۴ میلیون تن، بیش از ۲۸۹.۴ هزار تن در بندر شهید رجایی، ۱۷۳.۱ هزار تن چابهار، ۴.۷ هزار تن آستارا، ۹۷.۳ هزار تن فریدون کنار، ۷۰ تن بندر لنگه، سه تن شهید باهنر و ۸۲ تن در بندر خرمشهر رکوردداران عرصه کالاهای دپوشده به حساب می‌آیند. اینکه از کالاهای اساسی موجود از هر کدام چقدر در حال حاضر در گمرک و بنادر دپو شده، اطلاع دقیقی در دسترس نیست.
اما معاون فنی گمرک در این باره می‌گوید؛ در حال حاضر ذرت با بیش از ۱.۹ میلیون تن بالاترین حجم کالای اساسی دپو شده در گمرک و بنادر را به خود اختصاص داده است. همچنین ۸۷۸.۱ هزار تن جو، ۷۴۵.۲ هزار تن سویا، ۴۷۳.۷ هزار تن دانه‌های روغنی، ۳۷۵ هزار تن روغن خام، ۶۹.۳ هزار تن گندم، ۳۸.۶ هزار تن برنج، ۱۰۵.۱ هزار تن شکر موجودی کالاهای اساسی است که در این بنادر مانده و به بازار کالاهای اساسی وارد نشده است.
در کنار این کالاها که از کالاهای اساسی سبد معیشتی مردم به حساب می‌آیند، مجموعه‌ای از کالاهای اساسی توسط ۵۳ شناور به بنادر رسیده که ۲۱ شناور در کنار اسکله قرار دارند و حاوی ۳۹۶.۷ هزار تن کالاهای اساسی تخلیه نشده هستند. این شناورها شامل روغن، جو، گندم، ذرت، سویا و شکر است. در ۳۲ شناور که در لنگرگاه منتظر تخلیه هستند، نیز ۱.۳ میلیون تن کالای اساسی شامل ذرت، روغن، جو، سویا، گندم، شکر و دانه‌های روغنی است که هرازگاهی خبر فاسد شدن محموله‌های چند تنی از این محصولات را می‌شنویم. ماجرای فاسد شدن ۵۰۰۰تن ذرت دپوشده در گمرک، ماجرای رسوب ۵۰۰هزار سرم در گمرک آنهم در روزهای سخت اپیدمی کرونا و ماجرای فساد هزاران هزاران شیرخشک در گمرک از نمونه اخباری بود که کمابیش به یادشان داریم. اما در آخر پیگیری‌ها و خبرسازی‌ها را چه سود؟
اینجا مُشت نمونه خروار فساد است!
عده‌ای بر این باورند که دپوی کالاهای مختلف اعم از روغن و برنج و ماشین و .... در بنادر گمرکی دلایل مختلفی دارد. از اهم مشکلات مربوط به ترخیص کالاهای اساسی، تامین ارز عنوان می‌شود که براساس مصوبات اخیر دولت، ترخیص ۹۰ درصدی کالاهای اساسی در سال جاری نیز تمدید و در دستور کار قرار گرفت و از سویی بانک مرکزی به تازگی اعلام کرده که از ابتدای سال جاری تاکنون ۵.۵ میلیارد دلار جهت واردات کالاهای اساسی تامین ارز کرده است. اما ظاهرا این جریان پاسخگوی حجم بالای کالای اساسی دپو شده در گمرک و بنادر نیست یا شاید عزم واردکنندگان بر استفاده از این خدمات و تامین نیاز بازار نباشد. در جریان بازدید اخیر رئیس قوه قضائیه از منطقه اقتصادی بوشهر، وضعیت ۳۰ کانتینری که در جریان انبارگردانی‌های اداره بنادر و دریانوردی بوشهر کشف شده بودند بررسی شد. نکته قابل تأمل آنکه سابقه و اطلاعاتی از این کانتینرها در هیچکدام از سامانه‌های اداره بنادر و دریانوردی بوشهر وجود نداشت! علاوه بر این، طبق استعلام از یکی از شرکت‌های مالک این کانتینرها، آنها نیز از محتوای داخل این کانتینرها اظهار بی‌اطلاعی کرده بودند.
کانتینرها به مدت ۱۳ سال در بنادر مانده و مدیر یا مسئول یا سرمایه‌گذار کاری به کارشان نداشته و هیچگونه اطلاعی از وجود این ۳۰ کانتینر در انبارهای بنادر و گمرکات بوشهر نداشته است.
سرانجام پلمب برخی از این کانتینرها که از دهه ۸۰ تاکنون بلاتکلیف بودند، شکسته شد. از قرار معلوم و بنا بر توضیحات ارائه شده به محسنی اژه‌ای، از سال ۱۳۸۸ که سیستم ثبت دستی انبارهای منطقه ویژه اقتصادی بوشهر به سامانه‌های الکترونیکی تبدیل و تجهیز شد، نسبت به گنجاندن این ۳۰ کانتینر در آن سامانه‌های الکترونیکی اقدامی صورت نگرفته است!
کانتینرها به مدت ۱۳ سال در بنادر مانده و مدیر یا مسئول یا سرمایه‌گذار کاری به کارشان نداشته و هیچگونه اطلاعی از وجود این ۳۰ کانتینر در انبارهای بنادر و گمرکات بوشهر نداشته است. کانتینرهایی که در برخی از آنان کارتن‌های خالی یا کالاهای غیرهمگون و سوال‌برانگیز مشاهده شد.
این کانتینرها مشت نمونه خروار محصولات دپو شده در بنادر گمرکی است. پیرامون ماجرای این کالاهای اساسی و غیر اساسی چند سوال مهم وجود دارد؛
- چرا طی سالیان، صاحبان این کالاها که اقدام به واردات‌شان کرده‌اند، هیچ موقع سراغی از آنها نگرفته یا نمی‌گیرند؟
- مشخص نیست محموله‌های وارداتی از ابتدای امر همین کالاهای امروز را با خود به کشور آورده یا در جریان جابجایی‌های فسادانگیز کالاهای‌شان تغییر کرده است؟
- در حال حاضر کدام دستگاه مسئول بررسی و تعیین تکلیف این محموله‌هاست؟
