معاون مرکز ملی فرش ایران در گفت وگوی اختصاصی با ایران ۲۴:
ایران رهبری بازار فرش در جهان را از دست داده است/دستمزد کم و بیمه نبودن، قالیبافان را سرخورده کرده است
معاون امور تحقیقات و ترویج مرکز ملی فرش ایران گفت: در ۳۰ سال گذشته رهبری بازار فرش را از دست دادیم و به رتبه ۳ یا ۴ بازار فرش دنیا تنزل پیدا کردیم و این به دلیل حضور رقبای سرسخت و عدم برنامه‌ریزی صحیح و شناخت بازار بین‌المللی فرش بوده است.
به گزارش گروه فرهنگ و هنر شبکه خبری ایران ۲۴، از اهدای فرش دستباف ابریشمی قم به کریستیانو رونالدو تا فرش ملایری صد ساله زیر تابوت پاپ فرانسیس و فرش محل دیدار ترامپ و کیم جونگ اون، به سادگی حتی برای کسی که از دنیای فرش اطلاع چندانی ندارد، جایگاه فرش ایرانی مشخص می‌شود. فرش ایرانی(Persian Carpet)از دیرباز شناخته شده و مورد استفاده بوده، سند آن نیز گزنفون تاریخ‌نگار یونانی در کتاب سیرت کوروش، در بین سال‌های ۴۳۰ تا ۳۴۵ پیش از میلاد می‌نویسد: «ایرانیان برای این‌که بسترشان نرم باشد قالیچه زیر بستر خود می‌گسترند.»
سالنامهٔ چینی سوئی‌سو در دوره ساسانی از فرش پشمی ایران به عنوان کالای وارداتی به چین نام می‌برد. فرش معروف بهارستان در کاخ تیسفون نیز به خاطر شکوهش بازتاب گسترده‌ای در ادبیات اسلامی داشته است.
امروزه فرش‌هایی از این دوره‌ها در موزه‌های بزرگ جهان از جمله موزه هنرهای زیبای بوستون، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن، موزه لس‌آنجلس، موزه هنرهای کاربردی وین، موزه لوور فرانسه، موزه استکهلم و بسیاری از موزه‌های بزرگ جهان نگهداری می‌شوند.
فروغ اسماعیلی عضو پیوسته و مسئول کمیته پذیرش انجمن علمی فرش ایران و معاون امور تحقیقات و ترویج مرکز ملی فرش ایران است. با او در خصوص جایگاه کنونی و شرایط حال و آینده فرش ایرانی به گفت وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
- چرا فرش ایرانی از محبوبیت بالایی برخوردار است؟
* رنگ و جنس الیاف فرش ایران به گونه‌ای در هم آمیخته شده که به ندرت می‌توان این همه زیبایی را به صورت یکجا در فرش‌های تولید شده در سایر کشورهای رقیب مشاهده کرد. فرش ایران به دلیل تنوع طرح و رنگ در همه دنیا از محبوبیت خاص برخوردار بوده و هست.
- آیا فرش ایرانی همچنان بنابر تلقی ما ایرانی‌ها رتبه یک را در جهان داراست؟
* متاسفانه در ۳۰ سال گذشته ایران رهبری بازار فرش را از دست داده و به رتبه ۳ یا ۴ بازار فرش دنیا تنزل پیدا کرده ایم و این به دلیل حضور رقبای سرسخت و عدم برنامه‌ریزی صحیح و شناخت بازار بین‌المللی فرش بوده است. نقش راهبردی و کلیدی را از دست داده‌ایم و زمینه را برای حضور رقبا فراهم کردیم. البته در این خصوص تحریم‌های سیاسی و اقتصادی بسیار تأثیرگذار بوده است.
- جایگاه فرش ایرانی در دنیا بیشتر موزه‌ای است یا بار مالی‌اش برجسته‌تر است؟
- کدام کشورها بیشتر طرفدار فرش‌های ایرانی هستند؟
* در حال حاضر فرش ایران به بیش از ۴۰ کشور صادر می شود که ارقام کشورهای رتبه ۱۰ به بعد قابل توجه نیستند. اما در حال حاضر بیشترین صادرات ایران به آلمان و امارات انجام می‌شود که از این دو کشور مجدد به سایر کشورها انتقال پیدا می‌کنند. به این کار ری اکسپورت گفته می‌شود. از قدیم بندر هامبورگ در آلمان این مرکزیت را داشته که فرش‌های ایرانی به این شهر صادر و بعد در کل اروپا پخش می‌شد. امروزه این کار به کشور امارات هم منتقل شده و در حال حاضر بخشی از فرش‌های ایران به امارات صادر و بعد به سایر کشورها ارسال می‌شود.
- ویژگی‌های فرش ایرانی مرغوب چیست؟
- بهترین فرش‌های ایرانی در کدام شهرها بافته می‌شوند؟
* در تمام نقاط ایران هم فرش مرغوب و هم فرش نامرغوب تولید می‌شود نمی‌توان فرش یک منطقه را برتر از فرش سایر مناطق دانست.
- آیا آفریننده فرش همچنان کمترین بهره را از فروش کسب می‌کند؟
متاسفانه بله، کمترین بخش که بیشترین ارزش را ایجاد می کند دستان هنرمند قالیبافان است که با دستمزد کم و عدم برخورداری از بیمه موجب سرخوردگی و عدم تمایل جوانان به این هنر شده است. حتی طی سال‌های اخیر بحث تامین بودجه بیمه قالیبافان و حرف وابسته در مجلس شورای اسلامی مورد بی مهری قرار گرفته است.
- ضمن توضیح در خصوص تاریخچه فرش ایانی، بفرمایید قدیمی‌ترین فرش ایرانی در کجا نگهداری می‌شود؟
* برای بررسی محبوبیت فرش ایران بهتر است که به تاریخ فرش مراجعه کنیم قدیمی‌ترین فرش پیدا شده که اکنون در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری می‌شود از میان یخ‌های منطقه آلتای به همراه تعدادی اشیا زینتی و کاربردی کشف شد. نقوش این فرش نشان از تمدن پارس دارد و به نقوش هخامنشی شباهت بسیار دارد. این فرش یا به عنوان هدیه به این منطقه فرستاده شده یا برای داد و ستد تجاری. حمل و نقل این فرش که از مرکز فلات ایران به شمال سیبری انجام شده نشان دهنده آن است که فرش از محبوبیت و ارزش بسیاری برخوردار بوده است. متاسفانه مدارک مستند و تاریخی از زمان قبل از دوران ساسانی در دست نیست در تاریخ طبری از فرش بهارستان یا بهار خسرو نام برده شده که در ایوان طاق کسرا گسترده شده بوده است این فرش جواهر نشان به عنوان غنیمت در جنگ قادسیه به نزد عمر برده شده و با بی لیاقتی، این قالی را تکه تکه کرده و در میان افراد مختلف تقسیم کرده‌اند.
در دوران صفویه که همزمان با دوران رنسانس در اروپاست اوج شکوفای فرش ایران فرا می‌رسد فرش به عنوان یک هدیه فرهنگی و هنری جایگاه ویژه‌ای در دیپلماسی سیاسی پیدا می‌کند
به دستور پادشاهان صفوی به ویژه شاه عباس اول کارگاه‌های بزرگ قالیبافی برپا شده و قالی‌های گلدار اصفهان و کاشان و تبریز به پرتقال اسپانیا هلند و سایر کشورها فرستاده می‌شود
در برخی نقاشی‌های دوران رنسانس که به قدیسان مسیحی و صحنه‌های مذهبی پرداخته شده است فرش‌های ایرانی دیده می‌شود که برای نشان دادن ثروت و قدرت قشر مذهبی به کار برده شده است.
در قدیمی‌ترین نقاشی اثر سیمون مارتینی به نام تاجگذاری رابرت آنژو پادشاه ناپل در سال ۱۳۱۹ میلادی فرش مشاهده می‌شود در قرن ۱۵ در آثار روبنس، در قرن ۱۶ در آثار ولاسکوئز و در بسیاری از تابلو های نقاشی مشاهیری چون هنری ماتیس و ... فرش دستباف ایران به تصویر کشیده شده است.
از دوران صفوی تاکنون فرش‌های بسیاری از سوی ایران به سراسر دنیا برای تجارت و به عنوان هدیه گسیل شده است. فرش‌های ایرانی همیشه زینت بخش موزه‌ها معابد و کلیساها و منازل ثروتمندان بوده است
از جمله این قالی‌ها می‌توان از فرش صفوی موزه کیوتو، فرش سان گوشکو در موزه میهو ژاپن، فرش‌های صفوی موزه مونیخ با نام فرش‌های لهستانی که به سفارش پادشاه لهستان بافته شده، فرش شکارگاه صفوی در موزه متروپولیتن، فرش شیخ صفی در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نام برد.
قبل از قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی فرش دستباف محدود به خانواده‌های پادشاهان و مراکز مذهبی بود. به عنوان مثال می‌توان از فرش تاجگذاری پادشاه دانمارک نام برد که از قرن ۱۶ تاکنون در این مراسم استفاده می‌شود.
اما پس از قرن ۱۷ فرش به خانه‌های ثروتمندان نیز راه پیدا کرد و تاکنون این حضور ادامه دارد در اوایل قرن ۱۷ میلادی شاه عباس اول یک فرش نفیس را به عنوان هدیه دیپلماتیک به پاپ در رم اهدا کرد و شاید این اقدام زمینه‌ای شد برای حضور پررنگ فرش ایران در مراسم‌ه مهم مذهبی در واتیکان.
پس از صفویه نیز در زمان افشاریان و زندیه سبک قالیبافی و تجارت و پیشکش کردن فرش ادامه یافت اما در زمان قاجار تجارت فرش پیشرفت بسیاری کرد و محبوبیت فرش ایرانی چشمگیرتر شد در زمان پهلوی برنامه‌ریزی‌های بسیاری برای توسعه هنر قالی انجام گرفت احداث موزه فرش و تاسیس شرکت سهامی فرش ایران به همین منظور بود در سال‌های پس از انقلاب به اسلامی نیز صادرات فرش رونق چشمگیری داشت اما با حضور رقبای سرسخت و عدم برنامه‌ریزی صحیح و شناخت بازار ایران نقش جدی و راهبردی و کلیدی خود را از دست داده و زمینه را برای حضور رقبا فراهم آورده است.
| ارسال نظر
