کودک بازیگر، کودک کار است/اختلال هویتی و احساس بی کفایتی در کمین کودکان بازیگر
عقیل عزتی روز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ در گفت و‌گوی اختصاصی با شکه خبری ایران ۲۴، درباره کودک بازیگرها، آسیب‌هایی که متوجه آنان است و نیز راه‌حل‌های حمایت از حقوق کودک بازیگرها صحبت کرده و توضیحاتی را در این زمینه ارائه داد.
وی درباره اینکه کودکان جلوی دوربین هم کودک کار محسوب می‌شوند یا نه عنوان کرد: طبق تعریف کار کودک، بازیگری کودکان، جزو کار کودک محسوب می‌شود. چون بازیگری یک کار جدی، حرفه‌ای و استرس آور است، کودک بازیگر، کودک کار است. کودک سلبریتی و اینستاگرامی که محتوا تولید می‌کند هم کودک کار است و کسی نمی‌تواند این را کتمان کند. هر کسی که زیر ۱۸ سال سن دارد، زمان‌هایی از عمر خود را برای یک کاری صرف می‌کند و در مقابل درآمدی بدست می‌آورد، کودک کار است.
وی افزود: تنها تفاوتی که کودک بازیگران با دیگر کودکان کاردارند این است که دیگران فکر می‌کنند، چون کودک انتخاب کرده این کار را انجام دهد، با رضایت خودش بوده و علاقه دارد اما، کودک در سنی نیست که بتواند تصمیم بگیرد و اصلا نمی‌داند کار چیست؛ در این سن کودک قدرت تشخیص ندارد. آیا می‌تواند از آسیب‌هایی که در فضای بازیگری ممکن است دچارش شود، خودش را مصون نگه دارد؟ در این فضا مسائلی داریم که حتی برای بزرگسالان هم می‌تواند مشکل ایجاد کند. چطور می‌توانیم تضمین کنیم که مشکلی برای کودک ایجاد نمی‌شود و او می‌تواند این مسائل را حل کند؟
عزتی درخصوص مشکلات احتمالی که ممکن است گریبانگیر بازیگران کودک شود، گفت: ممکن است 10 سال بعد که کودک بزرگتر شد، نتواند زندگی دیگری را برای خود طراحی کند و امکان‌های انتخاب یک زندگی جدید برای اواز بین برود. در این صورت، چون کودک در سن کم توسط والدین یا اطرافیانش به یک بازیگر یا بلاگر تبدیل شده، حق کودکی‌اش تضییع می‌شود. از این گذشته بر تمام زندگی این کودک سایه می‌اندازد. آیا والدین به این فکر کرده‌اند؟ این کودک بعد از معروفیت هویتی پیدا می‌کند که کل آینده‌اش بر اساس آن هویت ساخته می‌شود. ممکن است اختلال هویتی در کودک ایجاد شود و ساختن هویتش در آینده دچار مشکل شود. مسئله دیگر سوءاستفاده‌های ابزاری از کودک مثل تمرکز بیش از حد بر زیبایی کودک است. سوءاستفاده‌های جنسی هم چه برای کودک بازیگر دختر و چه پسر می‌تواند راحت‌تر از بزرگسالان اتفاق بیفتد. پدر ومادر همیشه که نمی‌توانند هنگام کار در کنار کودک حضور داشته باشند. کودک انسان نسبت به سایر گونه‌ها در برابر خطرات محیطی آسیب پذیرتر است. موضوع دیگر سختی کار، حفظ دیالوگ و امر و نهی عوامل به کودک است؛ ممکن است کودک ظرفیت تحمل این مسائل را نداشته باشد، اما فکر کند که مجبور است این راه را ادامه دهد. همچنین اگر کودکی بعد از بازی در یک فیلم دیگر دعوت به کار نشود ممکن است احساس بی کفایتی کرده و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد.
این جامعه شناس تصریح کرد: کودک به سن تشخیص نرسیده و اگر بپذیریم که کودکان در آثار سینمایی و تلویزیونی حضور داشته باشند، باید شرایطی هم فراهم شود که کودک از حقوق خود آگاه شود. حتما باید دوره‌هایی برای کودک گذاشته شود. نکات وخطراتی که ممکن است ایجاد شود به کودک و والدین او گفته شود. باید پروتکلی تهیه کنیم تا کودک و والدین با آگاهی انتخاب کنند. همیشه دنبال این بودیم که بنیاد ملی حقوق کودک داشته باشیم. وقتی جایی داشته باشیم که مرجع تخصصی کودک باشد، تمام مسائل مرتبط با کودکان آنجا مطرح می‌شود. در حال حاضر مسائل مربوط به کودکان درنهاد‌های مختلفی مثل آموزش و پرورش، بهزیستی، کانون پرورش فکری و شورای عالی نوجوانان و جوانان مطرح و بررسی می‌شود.
عزتی تهیه پروتکلی مشخص برای رعایت حقوق کودک بازیگران در سینما را راه‌حلی برای حمایت از کودک بازیگران عنوان کرد و در این خصوص افزود: می‌توان با حضور متخصصان برای حضور کودکان در آثار تصویری، پروتکلی تهیه کرد که دارای شرایطی باشد. مثلا مشخص شود که حداقل سن لازم برای حضور کودک در آثار چقدر باشد. بعد باید آموزش‌های لازم به کودک و والدین داده و حقوق کودک گوشزد شود. کودک باید توجیه شود که اگر دراین مسیر افتاد تغییر دادن او راحت نیست. مجید «قصه‌های مجید» تا اخر عمر هرجا برود مجید «قصه‌های مجید» است. ممکن است کودک به خاطر جذابیت‌های این فضا میل به ماندن و بقا داشته باشد، اما باید آگاهی‌های لازم به او داده شود. برخی دیالوگ‌ها در فیلم و سریال‌ها مناسب کودک نیست و نباید در حضور او به کار برده شود. برای انتخاب بازیگر کودک، توان بازیگری باید مدنظر قرار بگیرد نه صرفا زیبایی و آیتم‌های دیگر؛ استفاده از زیبایی کودک باید خط قرمز شود، استفاه ابزاری از کودک نباید باب شود.
این جامعه شناس و فعال حقوق کودک عنوان کرد: سینما در دل خود انسان‌های فرهیخته و روشنی دارد که مسائل را خوب می‌بینند، آنها می‌توانند چهارچوبی تشکیل دهند. نهاد‌هایی مثل انجمن سینماگران یا خانه سینما می‌توانند از دل خود پروتکلی برای کودک بازیگرها طراحی کنند. این پروتکل وقتی طراحی شود، کم کم جا می‌افتد و نهاد‌های نظارتی هم می‌توانند با استناد به همین پروتکل‌ها در مورد اینکه به یک فیلم مجوز بدهند یا نه تصمیم بگیرند. اما اگر این نظارت از بالا و دستوری باشد، خیلی جواب نخواهد داد. مثلا در پروتکل ذکر شود که کودک هیچگاه با هیچ یک از عوامل اجرایی فیلم نباید تنها گذاشته شود. وقتی این موارد دقیقا ذکر شده باشد، بعد‌ها اگر مشکلی ایجاد شد، با استناد به پروتکل‌ها می‌توان پیگیر حقوق کودک بازیگر بود.
