بازار کار ایران با اخراج کارگران افغانستانی دچار بحران نخواهد شد

علیرضا محجوب در گفت وگو با شبکه خبری ایران ۲۴،  با یادآوری آخرین آمار رسمی بیکاری گفت: نرخ بیکاری تهران در زمستان ۱۴۰۳ به ۳.۴ درصد رسیده است. این رقم در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش محسوسی داشته، اما باید توجه داشت که این آمار فقط بخشی از واقعیت را نشان می‌دهد.

وی افزود: با پدیده‌ای به نام «اشتغال ناقص» مواجه هستیم. بسیاری از شغل‌های ایجاد شده، شغل‌های پایدار و با مزایای کامل نیستند. افرادی که مثلاً ۲۰ روز در ماه کار می‌کنند یا حقوقی کمتر از حداقل دستمزد دریافت می‌کنند، در آمار‌ها به عنوان شاغل محسوب می‌شوند.

نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی ادامه داد: موضوعی که در این روز‌ها باید به آن توجه کرد این است که صنایع و شرکت‌های صنعتی نیازمند کارگر ماهر هستند ولی دوره‌های مناسبی برای تربیت کارگر ماهر گذاشته نمی‌شود و اکنون بر اساس تجربه و جلساتی که خانه کارگر ایران با تولید کنندگان داشته خصوصا در تهران شغل هست ولی کارگری برای آن یافت نمی‌شود که تخصص لازم را داشته باشد حتی کار به جایی رسیده است که شرکت‌های تولیدی در شهرک صنعتی مانند حسن آباد که به تهران نزدیک است و سرویس رفت و برگشت نیز دارد، اما کارگر مورد نیاز خود را مجبور شده تا از استان‌های دیگر تامین کند.

چالش فارغ‌التحصیلان دانشگاهی
رئیس خانه کارگر یکی دیگر معضلات بازار کار ایران را بیکاری فارغ‌التحصیلان دانست و گفت: این یکی از دردناک‌ترین بخش‌های ماجراست. جوانانی که سال‌ها وقت و هزینه صرف تحصیل می‌کنند، بعد با بازار کاری مواجه می‌شوند که نیازمند مهارت‌های کاملاً متفاوتی است.

وی ادامه داد: نظام آموزشی کشور با نیاز‌های بازار کار فاصله زیادی دارد. ما نیاز به بازنگری اساسی در نظام آموزشی داریم تا بتوانیم نیروی کار ماهر و آماده به کار تربیت کنیم.

مسئله کارگران افغانستانی
محجوب در پاسخ به سوالی درباره تأثیر اخراج کارگران افغانستانی گفت: در برخی صنایع مانند ساختمان، سالهاست با کمبود نیروی کار مواجه هستیم. کارگران افغانستانی بخشی از این خلأء را پر کرده بودند البته برخی کارگران ایرانی نیز که در این صنعت مشغول بودند از نبود کار گلایه می‌کردند.

وی ادامه داد: با سیاست‌های جدید، باید دید آیا می‌توانیم به سرعت نیروی کار جایگزین تربیت کنیم یا نه. مسئله اصلی اخراج نیست، بلکه ساماندهی این نیروی کار و جایگزینی آن با کارگر ایرانی است، زیرا در برخی صنایع مانند صنف سراجان انچنان کارگران و کارفرمایان افغانستانی نفوذ کرده‌اند که صدای اتحادیه نیز درآمده و با اینکه مجوز‌ها به نام افراد ایرانی است، اما بیشتر این صنعت در اختیار مهاجران و اتباع است.

تفاوت‌های منطقه‌ای
رئیس خانه کارگر همچنین به تفاوت‌های چشمگیر بین استان‌ها پرداخت و افزود: در حالیکه تهران نرخ بیکاری ۳.۴ درصدی دارد، برخی استان‌های مرزی با نرخ‌های بالای ۱۵ درصد مواجهند. این نابرابری منطقه‌ای خودش یک چالش بزرگ است.

راهکار‌های پیشنهادی
وی در ادامه راهکار‌های زیر را برای بهبود وضع اشتغال پیشنهاد داد:
۱ - بازنگری اساسی در نظام آموزشی و تطبیق آن با نیاز‌های بازار کار
۲ - حمایت واقعی از واحد‌های تولیدی و صنعتی
۳ - ایجاد مشوق‌های جدی برای مهارت‌آموزی
۴ - ساماندهی نیروی کار خارجی به جای حذف یکباره آنها

چالش‌های پیش رو
وی علاوه بر موارد بالا هشدار داد: اگرچه آمار رسمی از کاهش نرخ بیکاری خبر می‌دهد، اما چالش‌های عمیقی در بازار کار ایران وجود دارد. کیفیت اشتغال، شکاف مهارتی و نابرابری منطقه‌ای از جمله مهم‌ترین این چالش‌ها هستند که نیاز به توجه ویژه دارند.