تعزیه هنری وارداتی نیست/تاسیس مرکزی مختص نمایش‌های آیینی ضروری است
به گزارش شبکه خبری ایران۲۴، تعزیه نوعی نمایش مذهبی - سنتی شیعی است که در ایران رواج دارد. تعزیه در واقع نمایشی از سوگ و عزاداری برای شهادت مظلومانه امام حسین (ع) و یاران با وفای ایشان در حادثه کربلا است.
مشخص نیست که تعزیه دقیقا از چه زمانی در ایران رواج پیدا کرده است اما، گفته شده این آیین نمایشی در دوران صفویه بیشتر مورد توجه قرار گرفته و در دوران ناصرالدین شاه به اوج خود رسیده است.
برخی نیز پیشینه این نوع نمایش‌های آیینی را به دوران قبل از اسلام و سوگ سیاوش، قهرمان داستان‌های ملی ایران نسبت داده‌اند.
رحمت امینی نمایشنامه نویس، کارگردان و مدرس تئاتر در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار شبکه خبری ایران۲۴، درباره تاثیر تئاتر بر ترویج فرهنگ عاشورا تصریح کرد: اگر منظور از فرهنگ عاشورا حق طلبی و مبارزه علیه هرگونه فساد باشد، تئاتر نه تنها در شکل مذهبی بلکه در سایر اشکال در ترویج آن تاثیر دارد.
نویسنده کتاب «سیاه بازی» افزود: از دوره‌های کلاسیک جهان تا دوران امروزی، نمایشنامه‌هایی نوشته شده‌اند که هدف آنها آشنایی انسان با حقائق و تضاد‌هایی که میان آدم‌ها وجود دارد، بوده است. موضاعاتی مانند جاه طلبی‌ها و حسادت‌ها در آثار بزرگان دنیا از جمله ویلیام شکسپیر دیده می‌شود. پیش از او هم در تراژدی‌های یونانی و نیز آثاری از قبیل «مرگ فروشنده» این مفاهیم بیان شده است.
امینی تاکید کرد: هر مدلی از نمایش که پلیدی‌ها و پلشتی‌ها را مطرح کند و انسان را در نهایت به نقطه‌ای رهنمود سازد که به خود بیایند و انسان خود را در آیینه آن تئاتر ببیند، می‌شود همانی که در تعالیم تمام پیامبران و اولیاء دین دیده می‌شود.
وی یادآور شد: معتقدم فرهنگ عاشورا الزاما به شعائر و آیین‌هایی مثل گردهمایی مردم خلاصه نمی‌شود، بلکه اینها بخشی از فرهنگ عاشورا است. نکته ای که در اصل قرار می‌گیرد، این است که چه امام حسین(ع) و چه تمام پیشوایان دینی تعدادی دستورالعمل برای زندگی درست داشته‌اند مانند پرهیز از دروغگویی وخیانت.
نویسنده و کارگردان نمایش «مجلس غریب تنهایی» با بیان اینکه آن چیزی که به عنوان نمایش‌های ایرانی و نمایش‌های آیینی مطرح می‌شود، مدلی است که در طول تاریخ ما حتی همزمان با آغاز نمایش در جهان وجود داشته است، گفت: در ایران قبل از تعزیه، سوگ سیاوش را داشته‌ایم. سوگ سیاوش هم نمایش آیینی است. موضوعات اصلی که که در ماجرای سیاوش مطرح می‌شود دوری از گناه و آلوده نشدن به گناه است که در بطن فرهنگ ما پیش از اسلام وجود داشته است. بعد از از اسلام هم تعزیه به عنوان هنری ایرانی شکل گرفت و تعزیه هنر اسلامی نیست؛ یعنی اسلام و عرب‌ها تعزیه را به ایران نیاورده‌اند. ایرانی‌ها بودند که سیاوش خوانی‌های پیش از اسلام را با داستان‌های تاریخ شیعه ترکیب کردند و ترکیبی به نام شبیه خوانی به وجود آمد.
امینی افزود: در شبیه خوانی داستان حر را می‌بینیم؛ داستان مردی که شک دارد راهش درست باشد و سرانجام راه درست را انتخاب می‌کند. داستان حضرت عباس(ع) را داریم که به خاطر حفظ کیان خانواده و آنچه حقیقت خوانده می‌شود، شهید می‌شود. اینها مدلی از نمایش ایرانی است.
پژوهشگر هنر تئاتر درباره درخواست برخی اهالی تئاتر برای ایجاد مرکزی مختص نمایش‌های آیینی عنوان کرد: سالهاست که از مرکزی صحبت می شود و باید تاسیس شود تا هم پژوهشگران و دانشجویان ایرانی و هم پژوهشگرانی که به ایران سفر می‌کنند، بتوانند از آن استفاده کنند. مرکزی به نام پژوهش‌های کاربردی نمایش‌های ایرانی که در آنجا هر چیزی که مربوط به نمایش آیینی است آرشیو شده باشد و در طول هفته مدل‌هایی از اجرای زنده برای مخاطبان علاقه‌مند ارائه دهد.
دبیر سى امین جشنواره بین المللى تئاتر فجر افزود: درباره این موضوع بار‌ها صحت شده، اما تا کنون انجام نشده است. امیدوارم در روز‌هایی که کشور شرایط بهتر و آسایش بیشتری داشته باشد به این مقوله هم رسیدگی شود.
