موج گرانی مواد شوینده؛ جیب خالی مردم و نگرانی از ورود محصولات غیراستاندارد به بازار

بازدید خبرنگار ایران ۲۴ از فروشگاه‌های سطح تهران نشان می‌دهد قفسه‌های مایع ظرفشویی و پودر لباسشویی برند‌های معتبری مانند پرسیل و گلرنگ اغلب خالی است.

محصولات موجود با قیمت‌هایی تا ۴۰ درصد بالاتر از نرخ مصوب بهمن ۱۴۰۳ عرضه می‌شوند. در برخی واحد‌های صنفی، برچسب‌های قیمت پاک شده و کالا‌ها با نرخ‌های دلخواه فروخته می‌شوند. این اقدام از سوی سازمان حمایت «تقلب در کسب» تشخیص داده شده است. 
 
مردم چه می گویند؟ 
فاطمه احمدی ۴۲ ساله و مادر دو فرزند، در فروشگاهی در میدان ونک، سبد خرید نیمه‌خالی خود را نشان می‌دهد و می‌گوید: سه فروشگاه را گشتم، اما هیچ مایع ظرفشویی گلرنگ یا پرسیل پیدا نکردم. تنها محصولات موجود، برند‌های ناشناس با قیمت‌های نجومی هستند. سه ماه پیش گالن شوینده ۲۲۰ هزار تومان بود؛ امروز ۳۵۰ هزار تومان می‌خواهند! حقوق ما ثابت مانده، اما قیمت‌ها هر هفته بالا می‌رود. مجبورم از شوینده‌های نامرغوب استفاده کنم که پوست دست بچه‌ها را زخم می‌کند. 
وی با اشاره به قفسه‌های خالی افزود: مسئولان می‌گویند کمبودی وجود ندارد، اما اینجا واقعیت را می‌بینید. آیا باید بین غذا و نظافت یکی را انتخاب کنیم؟

آمار تکان‌دهنده افزایش قیمت‌ها
بررسی قیمت‌های کلیدی در چهار ماه اخیر (بهمن تا تیر ۱۴۰۴): 

 منبع: مشاهدات میدانی و گزارش‌های تأییدشده. 

سه عامل محرک گرانی افسار گسیخته مواد شوینده را می‌توان:
۱ - نوسانات ارزی و مواد اولیه (افزایش قیمت «پت» یا ماده اولیه بسته‌بندی) ومواد شیمیایی وارداتی به دلیل نوسان نرخ دلار، پتروشیمی‌های داخلی محصولات را بر اساس نرخ دلار آزاد قیمت‌گذاری می‌کنند)

۲ - مشکلات زیرساختی (قطع مکرر برق کارخانه‌ها که تولید را به ۲ روز در هفته کاهش داده است، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و توزیع) و

۳ - تخلفات سازمان‌یافته (برخی تولیدکنندگان بدون مجوز سازمان حمایت، قیمت‌ها را افزایش داده‌اند، عرضه محصولات با حذف برچسب قیمت و فروش با نرخ‌های خودسرانه) دانست. 
 
تناقض‌گویی مسئولان؛ توپ‌بازی در زمین خالی 
انجمن صنایع شوینده: 
 - افزایش قیمت‌ها را «شایعه» خوانده و ادعا می‌کند: «ظرفیت تولید ۲.۵ برابری نسبت به نیاز داخلی وجود دارد.»
 - افزایش‌های اخیر را نتیجه «تأخیر در اجرای مصوبات بهمن ۱۴۰۳» می‌داند.»

سازمان حمایت مصرف‌کنندگان: 
- اعلام کرده ۱۷۰ واحد صنفی متخلف را در هفته گذشته پلمب کرده است. 
- از شهروندان خواسته تخلفات را به سامانه ۱۲۴ گزارش دهند. 

پیامد‌های اجتماعی: جیب‌های خالی، نگرانی‌های فزاینده 
تغییر الگوی مصرف:
 - ۶۷ درصد خانوار‌های کم‌درآمد به شوینده‌های ارزان‌قیمت و غیراستاندارد روی آورده‌اند که عوارض پوستی و تنفسی ایجاد می‌کند.

انتظارات تورمی: 
- اخبار متناقض درباره گرانی، هراس خرید و انبار کردن کالا‌ها توسط مصرف‌کنندگان را دامن زده است.
- اعتمادزدایی از نظارت دولتی: شواهد میدانی از فروش ۴۰۰ هزار تومانی گالن شوینده در حالی منتشر می‌شود که انجمن صنایع شوینده هرگونه افزایش را تکذیب می‌کند.

چشم‌انداز آینده: هشدار فعالان بازار 
یک فعال صنفی که خواست نامش فاش نشود در مصاحبه با خبرنگار ایران ۲۴ گفت: افزایش قیمت مواد شوینده طبیعی است، زیرا در حال حاضر حداقل ۶ ماه است که مواد اولیه بسیار کمی در بورس کالا عرضه می‌شود و بیشتر تولید کنندگان امکان تولید با حجم بالا را جهت کنترل بازار از دست داده‌اند.

وی با بیان اینکه افزایش قیمت یک بازی دو سر باخت برای تولید کننده و مصرف کننده است، افزود: افزایش قیمت نه به سود تولید کننده بلکه به ضرر اوست، زیرا مردم با توجه به توان خرید خود محصولات را انتخاب می‌کنند و زمانی که مواد شوینده برند‌های معروف افزایش قیمت داشته باشند مردم به سمت مواد شوینده غیر استاندارد و غیر معروف گرایش پیدا می‌کنند که هم از نظر سلامتی برای جامعه خطرناک است و هم تولید کننده با فروش حداقلی مواجه خواهد شد.

این فعال صنفی همچنین یادآور شد که دفاع مقدس ۱۲ روزه بر بازار بسیاری از کالا‌های مصرفی تاثیر گذار بوده است با این حال مواد شوینده به دلیل ماهیت و مصرف بالایی که در جامعه دارند فعلا پس از اقلام خوراکی و اساسی در مواجه با مج گرانی پس از جنگ هستند.

رویارویی دو واقعیت 
افزایش قیمت مواد شوینده در ایران، نمادی از شکاف عمیق بین آمار رسمی و واقعیت بازار است. در حالی که نهاد‌های ناظر بر «ثبات قیمت‌ها» تأکید می‌کنند، شهروندانی مانند فاطمه احمدی هر روز با قفسه‌های خالی و فاکتور‌های سر به فلک کشیده رو‌به‌رو هستند.

حل این بحران نیازمند پایان دادن به چرخه ناترازی ارز، انرژی و نظارت است، مثلثی که معیشت میلیون‌ها خانوار ایرانی را در خود فشرده است.