بحران آب در ایران نتیجه سیاست‌گذاری نادرست، مصرف بی‌رویه و سدسازی انبوه است
به گزارش شبکه خبری ایران ۲۴، ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک واقع شده و پیشینیان این سرزمین با درک این واقعیت، سیستم‌های هوشمندانه‌ای مانند قنات را برای مدیریت پایدار آب ابداع کردند اما امروز با گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن و افزایش جمعیت، این میراث پایدار به فراموشی سپرده شده است.
علیرضا کفش‌کنان کارشناس انرژی در گفت و‌گو با شبکه خبری ایران ۲۴ با یادآوری مجدد بحران آب در کشور، هشدار می‌دهد که سیاست‌های نادرست در بخش کشاورزی، سدسازی بی‌رویه و عدم توجه به الگوی کشت، کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
پذیرش واقعیت اقلیمی؛ گام اول حل بحران
کفش‌کنان تاکید می‌کند که اولین قدم برای مواجهه با بحران آب، پذیرش واقعیت جغرافیایی و اقلیمی ایران است.
وی خاطرنشان می‌سازد که ایران در منطقه‌ای با بارش‌های کم و تبخیر بالا قرار دارد و پیشینیان با درک این موضوع، از روش‌هایی مانند قنات استفاده می‌کردند که آب را به‌صورت تدریجی و پایدار در اختیار کشاورزی و شرب قرار می‌داد. اما امروزه، با گسترش شهر‌ها و افزایش تقاضا، این سیستم‌های سنتی جای خود را به روش‌های ناپایدار داده‌اند.
به گفته این کارشناس، یکی از بزرگترین اشتباهات در مدیریت آب ایران، روی آوردن به سدسازی‌های بی‌رویه بوده است. سدها اگرچه در کوتاه‌مدت می‌توانند نیاز‌های آبی را تامین کنند، اما در بلندمدت باعث اختلال در چرخه طبیعی آب شده و منابع زیرزمینی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. کفش‌کنان معتقد است که این سیاست‌ها بدون در نظر گرفتن ظرفیت‌های اکولوژیکی، تنها بحران را تشدید کرده‌اند.
کشاورزی؛ محور اصلی بحران آب
بر اساس آمار‌های موجود، بین ۶۰ تا ۹۰ درصد مصرف آب ایران در بخش کشاورزی صورت می‌گیرد.
کفش‌کنان با اشاره به این موضوع، تاکید می‌کند که بدون اصلاح الگوی کشت و بهبود روش‌های آبیاری، هرگونه تلاش برای مدیریت بحران آب ناکام خواهد ماند.
وی افزود: کشت محصولات پرآب‌بر در مناطق خشک، نه‌تنها به منابع آبی فشار می‌آورد، بلکه در بلندمدت موجب کاهش کیفیت خاک و افت سفره‌های زیرزمینی می‌شود.
این کارشناس حوزه انرژی با انتقاد از سیاست‌های نادرست در بخش کشاورزی، تاکید کرد: باید به سمت کشت محصولات سازگار با اقلیم خشک حرکت کرد. وی استفاده از روش‌های نوین آبیاری، توسعه کشت گلخانه‌ای و بازچرخانی آب را از جمله راهکار‌های کلیدی برای کاهش مصرف آب در این بخش می‌داند.
مصرف خانگی و صنعتی؛ نیازمند فرهنگ‌سازی
اگرچه سهم مصرف آب در بخش‌های خانگی و صنعتی در مقایسه با کشاورزی کمتر است، اما کفش‌کنان هشدار می‌دهد که اسراف و عدم مدیریت صحیح در این حوزه‌ها نیز بحران را تشدید کرده است.
به گفته وی، شبکه‌های فرسوده آب شهری، هدررفت بالا و نبود فرهنگ صرفه‌جویی، از جمله چالش‌های پیش‌رو هستند.
وی تاکید افزود: سیاستگذاران باید با برنامه‌ریزی بلندمدت، زمینه‌های لازم برای فرهنگ‌سازی در مصرف آب را فراهم کنند. آموزش عمومی، نوسازی سیستم‌های توزیع آب و تشویق به استفاده از فناوری‌های کم‌مصرف، از جمله راهکار‌هایی است که می‌تواند به کاهش مصرف در این بخش کمک کند.
راهکار‌های فوری و بلندمدت
کفش‌کنان با یادآوری وضع اضطراری کنونی، خواستار اجرای سریع برنامه‌های کوتاه‌مدت برای مقابله با کم‌آبی شده است.
وی تاکید کرد: در شرایط کنونی، صرفه‌جویی در مصرف آب باید به یک اولویت ملی تبدیل شود. از سوی دیگر، برنامه‌ریزی برای مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی کشت و توسعه سیستم‌های بازیافت آب، از جمله راهکار‌های بلندمدتی است که می‌تواند ایران را از بحران آب نجات دهد.
این کارشناس هشدار داد اگر سیاستگذاران و مردم به‌سرعت اقدام نکنند، ایران در آینده‌ای نه‌چندان دور با بحران‌های جدی‌تری در زمینه آب مواجه خواهد شد. وی تاکید کرد: حل این بحران تنها با همکاری جمعی و تغییر نگرش در مدیریت منابع آبی ممکن خواهد بود.
