سفر پرچالش نتانیاهو به واشنگتن؛ چرا ترامپ با خواستههای تلآویو همنظر نیست؟
عبدالرضا فرجیراد، استاد ژئوپلیتیک در یادداشتی اختصاصی برای شبکه خبری ایران۲۴ درباره اهداف بنیامین نتانیاهو از سفر به آمریکا نوشت:بر اساس برنامهریزیهای انجامشده، نخستوزیر اسرائیل در روزهای آینده به واشنگتن سفر خواهد کرد و با دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، دیدار میکند. ترامپ در پاسخ به پرسش خبرنگاران اعلام کرده است که نتانیاهو درخواست ملاقات داده، اما زمان دقیق آن هنوز مشخص نیست و احتمالاً این دیدار هفته آینده انجام خواهد شد.
این نوع پاسخ ترامپ نشان میدهد که او بهخوبی از درخواستهای نخستوزیر رژیم صهیونیستی آگاه است و با توجه به شرایط منطقه و برنامههای خود، تمایل چندانی به پذیرش همه یا بخشی از خواستههای نتانیاهو ندارد. به نظر میرسد سیاستهای دو طرف در قبال تحولات منطقه بهطور کامل منطبق نیست و اختلافنظرهایی درباره نحوه مواجهه با برخی کشورها و پروندههای سیاسی ـ امنیتی وجود دارد.
محورهای اصلی گفتوگو میان رهبران آمریکا و اسرائیل احتمالاً شامل غزه، لبنان، سوریه و ایران خواهد بود که در این میان، نحوه برخورد با جمهوری اسلامی از اهمیت ویژهای برخوردار است. در کنار این موضوعات، وضعیت داخلی نتانیاهو و پرونده قضایی او نیز قابل توجه است؛ موضوعی که با وجود درخواست عفو از رئیسجمهور اسرائیل، به دلیل مخالفت احزاب مخالف، هنوز سرنوشت روشنی ندارد.
آنچه در غزه با پیگیری ترامپ در حال انجام است، رضایت کامل دولت اسرائیل را به همراه ندارد. خلع سلاح کامل حماس، حذف و خروج رهبران این جنبش از غزه، تداوم حضور نیروهای اسرائیلی و ادامه جنگ تا تحقق اهداف اعلامی، از مطالبات اصلی نتانیاهو است؛ در حالی که ترامپ پس از اجرای فاز اول طرح صلح، درصدد آغاز فاز دوم آن است. وی بارها اعلام کرده بیش از ۵۰ رهبر جهان آمادگی خود را برای مشارکت در مدیریت کلان فاز دوم اعلام کردهاند؛ فازی که شامل خروج نیروهای اسرائیلی تا نوار مرزی، خلع سلاح حماس و مدیریت داخلی غزه توسط نخبگان فلسطینی است.
در حالی که نتانیاهو بر باقی ماندن نیروهای اسرائیلی در بخشهایی از غزه و تحویل کامل سلاحهای حماس به اسرائیل تأکید دارد، آمریکا خواهان تحویل سلاحهای سنگین و جنگی است. ترامپ صلح و آرامش در غزه را یک دستاورد بزرگ برای خود میداند و بعید به نظر میرسد در این زمینه نظرش تغییر کند. اختلاف جدی دیگری نیز درباره حضور نیروهای ترکیه و برخی کشورهای مسلمان در غزه وجود دارد؛ موضوعی که اسرائیل بهشدت با آن مخالف است، اما ترامپ با توجه به روابط نزدیک با اردوغان و نقش ترکیه، مصر و قطر در آتشبس، نگاه مثبتی به این حضور دارد.
وضعیت لبنان پیچیدهتر از غزه است. اگرچه اسرائیل برخلاف توافق آتشبس، به بمباران مواضع حزبالله و ترور برخی فرماندهان ادامه میدهد، اما همچنان به دنبال آغاز جنگی دیگر برای تضعیف هرچه بیشتر حزبالله است. با این حال، به نظر میرسد به دلیل دیپلماسی دولت لبنان و تحرکات سیاسی تام باراک، نماینده ترامپ، نتانیاهو هنوز موفق به دریافت چراغ سبز آمریکا نشده است. ترامپ حتی نخستوزیر اسرائیل را وادار کرده نمایندگانش با دولت لبنان وارد مذاکره شوند.
دولت لبنان تلاش دارد پیش از سفر نتانیاهو به کاخ سفید، بهطور رسمی اعلام کند که خلع سلاح حزبالله در جنوب رود لیتانی با موفقیت انجام شده تا دستاورد احتمالی نتانیاهو برای کسب مجوز حمله گسترده به لبنان تضعیف شود. هرچند آمریکا از یک سو بر خلع سلاح سریع حزبالله فشار میآورد، اما ترامپ نگران است که آغاز جنگی جدید، طرح صلح خاورمیانه او را با شکست مواجه کند.
در سوریه نیز پس از سفر احمدالشرع به واشنگتن و ادامه مذاکرات میان دمشق و تلآویو با ابتکار آمریکا، سطح تنشها کاهش یافته است؛ هرچند وضعیت مناطق اشغالی پس از سقوط اسد همچنان نامشخص است. گزارشهایی درباره همکاریهای امنیتی احتمالی سوریه با اسرائیل علیه ایران منتشر شده که تاکنون از سوی دولت سوریه تکذیب نشده است.
در عراق نیز مسئله نیروهای حشدالشعبی، بهویژه گروههای نزدیک به ایران، مورد توجه جدی واشنگتن و تلآویو قرار دارد. فشارها بر دولت عراق برای خلع سلاح این گروهها افزایش یافته و حتی تهدید شده در صورت روی کار آمدن دولتی نزدیک به آنها، آمریکا همکاری نخواهد کرد. گزارشهایی نیز از انتقال اطلاعات امنیتی از سوی اسرائیل به عراق منتشر شده که بغداد آن را تکذیب نکرده، اما هرگونه پیام تهدیدآمیز را رد کرده است.
در مجموع، با وجود اختلافنظرهایی میان ترامپ و نتانیاهو درباره برخی پروندههای منطقهای، هر دو طرف بر یک هدف مشترک توافق دارند و آن تضعیف کامل جبهه مقاومت و قطع حمایت جمهوری اسلامی از آن است.
نتانیاهو در این سفر تلاش خواهد کرد ترامپ را به حمایت از حمله به باقیمانده تأسیسات هستهای و توان موشکی ایران ترغیب کند. با این حال، ترامپ معتقد است تأسیسات هستهای ایران نابود شده، در حالی که اسرائیل این حملات را صرفاً عامل تأخیر میداند و نسبت به بازسازی برنامه هستهای، پیشرفت موشکی و سرنوشت ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنیشده ابراز نگرانی جدی دارد.
با وجود تلاشهای نتانیاهو برای تغییر نظر ترامپ، موفقیت او محل تردید است؛ چراکه اولویت کنونی رئیسجمهور آمریکا، تثبیت صلح در غزه، آرام نگه داشتن خاورمیانه، پیگیری بحران اوکراین و تحولات ونزوئلاست و بعید به نظر میرسد واشنگتن وارد درگیری جدید و پرهزینهای در منطقه شود؛ بهویژه آنکه متحدان آمریکا در خاورمیانه نیز تمایلی به جنگی تازه ندارند.
