سانسور در سینمای کمدی دستوپای فیلمساز را بسته است
عادل تبریزی کارگردان و کریم امینی کارگردان و بازیگر، در گفتوگو با ایران۲۴، درباره نقش خودسانسوری در ساخت فیلم و دشواری ساخت فیلم کمدی توضیحاتی را ارائه دادند.
عادل تبریزی در این خصوص گفت: در سینمای کمدی، اولین سانسوری که ناخواسته اتفاق میافتد این است که نکند به کسی بر بخورد! همین موضوع سبب درگیری ذهن فیلمساز به حساسیتها میشود. در حالیکه اگر همان موقعیت در سینمای اجتماعی رخ بدهد، معمولاً با واکنش سادهتر و راحتتری مواجه میشود. به طور مثال در فیلم «پیرپسر» ساخته اکتای براهنی، سکانسی وجود دارد که حسن پورشیرازی کفش یک زن را بو میکند. این سکانس در قالب یک فیلم اجتماعی پذیرفته و استقبال ویژهای میشود، اما اگر دقیقاً همین صحنه در یک فیلم کمدی استفاده شود، قطعا سانسور شده یا برچسب «ابتذال» یا «شوخی جنسی» به آن زده میشود. این تفاوت نگاه نشان میدهد که حساسیتها در سینمای کمدی بهمراتب بیشتر است.
کارگردان «اجل معلق» در ادامه گفت: اتهام به ابتذال همیشه گریبان سینمای کمدی را به طور ناخواسته میگیرد. در قسمتهای ابتدایی سریال «اجل معلق» موج شدیدی از انتقاد شکل گرفت که طبقه کارگر مسخره شده است. در حالیکه در فیلم اجتماعی چنین بازخورد و واکنشی وجود نداشت. فیلم «اجاره نشین ها» که مبنای فیلم کمدی است اگر امروز ساخته میشد، قطعا در این شرایط با سانسور بیشتری مواجه بود و ساخت آن تقریباً غیرممکن یا بسیار پرچالش میشد.
تبریزی درباره فشار روانی که از سوی منتقدان سینما و رسانه به فیلمساز وارد میشود گفت: من تجربه بسیار سنگینی از حجم این فشار را داشتهام؛ بعد از فیلم سینمایی «گیجگاه»، بابت ساخت دوباره فیلم جدیدم به نام «مفتبر» انتقادهای زیادی را شنیدهام. اگرچه در بین منتقدان علی اعلایی، دوست بسیار خوبم از فیلم حمایت جدی و صریح کرد. بعدها متوجه شدم همین حمایتها چقدر میتواند تاثیرگذار باشد. در مجموع این گفتگوها، کاملاً معتقدم که سینمای کمدی در ایران، با وجود محبوبیت بالا، محدودیتها و حساسیتهایی را تحمل میکند که حتی از سینمای اجتماعی هم بیشتر است.
کریم امینی نیز درباره خودسانسوری عنوان کرد: با توجه به اینکه ریشه ذهنی و فکری سینماگران، اغلب از دل همین انقلاب و نسلهای بعد از آن باز می گردد، طبیعی است که آشنایی کامل با چارچوب و موازین قانونی داریم. زمانی که بحث خودسانسوری پیش بیاید، فیلمساز در چنین شرایطی به صورت مداوم با شک و تردید پیش میرود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بحث سانسور بیشترین توجه را به فیلمهای کمدی دارد. حساسیتی که نسبت به فیلمهای کمدی دارند خیلی بیشتر از فیلمهای اجتماعی است؛ به صورتی که اگر همان سکانسی که در فیلم اجتماعی کار شده، در فیلم کمدی بگذاریم فیلم به طور کل منحل میشود.
