رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه اقتصاد - دانیال داودی: پس از حمله‌ی روسیه به اوکراین، آمریکایی‌ها تحریم‌های بی‌سابقه‌ای را علیه اقتصاد روسیه وضع کردند. پیش از آن، رکورد بیشترین حجم تحریم از آن ایران بود اما پس از وضع این تحریم‌ها، روسیه رتبه‌ی نخست بیشترین تحریم‌ها را از آنِ خود کرد. روز آغاز جنگ اوکراین، هر دلار آمریکا برابر با 80 روبل روسیه بود. پس از ده روز، ارزش روبل به کمترین میزان خود (یعنی هر دلار برابر با 120 روبل) رسید اما پس از آن به مرور قدرت خرید روبل بازگشت و اکنون هر دلار برابر با 83 روبل است. در این یادداشت، ضمن بررسی عواملی که به بازگشت نسبتاً سریع قدرت خرید روبل کمک کرد، به این پرسش پاسخ داده می‌شود که آیا ابزار تحریم، دیگر کارایی خود را از دست داده است!؟
تحریم، آسیب خود را وارد می‌کند. بسیاری از اقتصاددانان انتظار دارند رشد اقتصادی روسیه امسال منفی شود و تورمی نزدیک به 20 درصد را نیز تجربه کند. البته معمولاً شوک‌های تحریمی میرا هستند و اقتصادها می‌توانند خود را با این شوک‌ها تطبیق دهند و دوباره رشد اقتصادی خود را مثبت کنند. با این حال، ظرفیت‌های متفاوت اقتصادها و تمهیدات متفاوتی که دولت‌ها می‌اندیشند، باعث می‌شود برخی زودتر بتوانند خود را از زیر بار آسیب‌های تحریمی خارج کنند و برخی هم دیرتر. سرعت عمل روسیه در بازیابی قدرت خرید روبل، مثال زدنی بود. الینا ریباکووا[1] -معاون اقتصاددان ارشد موسسه مالی بین‌الملل[2]- در این خصوص به واشنگتن پست می‌گوید: «من فکر می‌کنم سیگنال کلیدی این است که در حال حاضر، به نظر می‌رسد بانک روسیه موفق شده از یک بحران مالی عمیق جلوگیری کند.»
اما این موفقیت، چگونه بدست آمد!؟ بخشی از آن یک تسکین موقتی است. روس‌ها با محدود کردن مبادلات بانکی ارزی توانسته‌اند تقاضا برای دلار را مقداری کنترل کنند تا ارزش آن نسبت به روبل بالاتر نرود. همچنین بانک مرکزی روسیه از اواخر فوریه بخشی از صادرکننده‌ها را مجبور کرد که 80 درصد از درآمد ارزی حاصل از صادرات خود را به روبل تبدیل کنند. از این طریق تقاضا برای روبل را بالا برد تا ارزشش حفظ شود. این کشور همچنین بخش مهمی از توان دفاعی اقتصادی خود را از منابع نفت و گازش به‌دست آورده است. پوتین اخیراً اعلام کرده است که کشورهای «غیر دوست» برای واردات گاز از روسیه، باید در بانک‌های این کشور حساب باز کنند، روبل دریافت کنند و بهای گاز را به روبل بدهند! این یعنی آن‌ها مجبورند به اقتصاد روسیه دلار تزریق کنند و روبل تقاضا کنند. بنابراین ارزش روبل بیش از این تقویت خواهد شد.
حتی اگر بخشی از اقدامات روسیه برای حفظ ارزش روبل، تسکینی موقتی باشد، جو روانی ناشی از کنترل قدرت خرید پول ملی باعث شده است تا مردم برای تبدیل روبل به دلار هجوم نبرند و قدرت خرید پول ملی روسیه حفظ شود و به تبع آن، بخشی از تورم نیز مهار شود. البته اینکه روسیه، چین را در کنار خود دارد نیز در کاهش آسیب‌پذیری این کشور از تحریم‌های غربی بی‌تاثیر نیست. با این وجود آیا می‌توان گفت ابزار تحریم، به طور کلی اثرگذاری خود را از دست داده و چاقوی تحریم آمریکا دیگر نمی‌بٌرد!؟ اگر چه در مورد همه‌ی کشورها چنین نیست اما چون از یک سو، انباره‌ای از تجربه‌ی مواجهه با تحریم در دنیا ایجاد شده و از دیگر سو، کشورها آموخته‌اند که باید کم‌کم به سمت تجارت با ارزهای غیر دلار بروند، به‌نظر می‌رسد در مجموع نیز هر چه پیش می‌رویم، ابزار تحریم آمریکا قدرت خود را بیشتر از دست می‌دهد.
___________________________________________________
[1] Elina Ribakova
[2] the Institute of International Finance
