نوجوانان در محاصره پیام‌های مجازی
روابط دوستانه از دیرباز یکی از مهم‌ترین ارکان رشد اجتماعی و عاطفی انسان است اما در دنیای امروز، با گسترش فضای مجازی، شکل این روابط تغییر کرده و بسیاری از تعاملات میان همسالان از طریق پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرد. هرچند این ارتباطات می‌توانند فرصت‌هایی برای آشنایی و تبادل نظر فراهم کنند، اما گاهی باعث ایجاد اضطراب، استرس و کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شوند؛ مشکلی که بسیاری از نوجوانان و جوانان امروزی با آن درگیر هستند.
فشاری که در سکوت تجربه می‌شود
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش اضطراب در دوستی‌های مجازی، انتظار برای پاسخگویی سریع است. بسیاری از نوجوانان احساس می‌کنند که باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پیام‌های دوستان خود پاسخ دهند زیرا نادیده گرفتن پیام‌ها یا تأخیر در پاسخ ممکن است منجر به سوءتفاهم یا حتی از بین رفتن رابطه شود.
این مساله باعث می‌شود که افراد حتی در ساعات استراحت در مهمانی‌ها یا هنگام انجام کار‌های روزمره دائماً تلفن همراه خود را چک کنند و دچار اضطراب شوند.
ترس از قضاوت و مقایسه مداوم
یکی دیگر از دلایل استرس‌زا بودن این نوع روابط، قضاوت شدن بر اساس ظاهر یا سبک زندگی در فضای مجازی است.
نوجوانان و جوانان امروزی بیش از هر زمان دیگری در معرض مقایسه با دیگران قرار دارند. تصاویر به اشتراک گذاشته‌شده در شبکه‌های اجتماعی معمولاً نسخه‌ای ایده‌آل از زندگی افراد است که ممکن است با واقعیت تفاوت زیادی داشته باشد.
این موضوع باعث می‌شود که فرد احساس کند زندگی او به اندازه دیگران جذاب و کامل نیست و به مرور زمان اعتمادبه‌نفس خود را از دست بدهد.
نقش خانواده؛ عاملی ناخواسته برای افزایش اضطراب
خانواده می‌تواند نقش مهمی در کاهش یا تشدید اضطراب ناشی از روابط مجازی داشته باشد.
برخی رفتار‌های والدین هرچند از سر دلسوزی باشد، اما ممکن است فشار بیشتری به فرزندان وارد کند. در این راستا می‌توان گفت کنترل بیش از حد و نظارت مداوم بر پیام‌ها و مکالمات مجازی، می‌تواند حس امنیت روانی نوجوان را از بین ببرد و او را به سمت پنهان‌کاری سوق دهد.
همچنین مقایسه مداوم فرزند با همسالانش در فضای مجازی به‌جای ایجاد انگیزه، احساس نارضایتی و ناامنی درونی را تقویت می‌کند.
کمبود فضای گفت وگوی باز و بدون قضاوت باعث می‌شود نوجوان به جای حل مشکلاتش در محیط خانواده تنها به دوستان مجازی خود تکیه کند که این امر ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد.
راهکار‌هایی برای مدیریت اضطراب ناشی از دوستی‌های مجازی
در دنیای امروز، قطع ارتباط با فضای مجازی تقریباً غیرممکن است اما می‌توان با راهکار‌های مناسب، تأثیرات منفی آن را کاهش داد که تعیین حد و مرز برای استفاده از فضای مجازی از جمله آنها است.
اختصاص زمان مشخصی برای استراحت از شبکه‌های اجتماعی و تمرکز بر تعاملات واقعی می‌تواند اضطراب ناشی از این فضا را کاهش دهد.
والدین می‌توانند با ایجاد فضایی امن، نوجوانان را تشویق کنند که نگرانی‌های خود را بدون ترس از سرزنش مطرح کنند و نوجوانان باید بدانند که بسیاری از تصاویر و روایت‌های مجازی، نمایشی از زندگی واقعی نیستند و نباید خود را با آنها مقایسه کنند و با ایجاد روابط دوستی پایدار در دنیای واقعی می‌توانند وابستگی به ارتباطات مجازی را کاهش دهند.
دوستی‌های مجازی می‌توانند پلی برای گسترش روابط اجتماعی باشند، اما اگر بدون آگاهی و مدیریت صحیح شکل بگیرند، ممکن است به منبعی از استرس و اضطراب تبدیل شوند.
نقش والدین و جامعه در ایجاد فضایی امن برای تعاملات نوجوانان بسیار مهم است و اتخاذ رویکرد حمایتی می‌تواند از تأثیرات منفی این فضا بکاهد. در نهایت، آگاهی‌بخشی و تقویت مهارت‌های فردی می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا بدون آسیب‌دیدگی روانی از مزایای دنیای مجازی بهره ببرند.
