سناریو‌های محتمل روابط تهران و غرب
به گزارش خبرنگار سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴، روابط ایران و ایالات متحده آمریکا در دهه‌های اخیر همواره با تنش‌ها و پیچیدگی‌های فراوانی همراه بوده است. با روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید ایران، مسعود پزشکیان، و بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در آمریکا، چشم‌انداز آینده این روابط با ابهامات و چالش‌های متعددی روبه‌رو است.
پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، روابط تهران و واشنگتن به‌طور قابل‌توجهی تیره شد. خروج آمریکا از توافق هسته‌ای موسوم به برجام در سال ۲۰۱۸ توسط دولت ترامپ و اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی، تنش‌ها را بیش از پیش افزایش داد. این اقدامات منجر به کاهش شدید صادرات نفت ایران و فشار‌های اقتصادی گسترده شد.
رویکرد دولت پزشکیان نسب به مذاکرات هسته‌ای
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب دوره چهاردهم ایران، با هدف بهبود روابط با غرب و حل‌وفصل مسائل هسته‌ای وارد پاستور شد. او در تلاش است تا با رفع تحریم‌ها، اقتصاد کشور را بهبود بخشد. با این حال، ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس، در مراسم تحلیف پزشکیان، تنش‌ها با اسرائیل را تشدید کرده و چالش‌های جدیدی را برای دولت او به وجود آورده است. این موضوع البته مربوط به آخرین تحولات روابط ایران و با آمریکا است که بخش عمده آن به موجودیت رژیم صهیونیستی برمی‌گردد.
سیاست‌های آمریکا و تأثیر آن بر روابط دوجانبه تهران-واشنگتن
دونالد ترامپ با بازگشت به قدرت، سیاست «فشار حداکثری» را علیه ایران تشدید کرده است. هدف اصلی این سیاست، محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران و کاهش نفوذ منطقه‌ای آن است. تحریم‌های جدید آمریکا، اقتصاد ایران را تحت فشار بیشتری قرار داده و ارزش پول ملی را کاهش داده است. با این وجود، برخی تحلیل‌گران معتقدند که ترامپ ممکن است به دنبال یک توافق جدید با ایران باشد تا دستاوردی در سیاست خارجی خود ثبت کند. بر این اساس رئیس جمهور آمریکا تا کنون سخنان ضد و نقضی زیادی در خصوص جمهوری اسلامی ایران داشته است. از مذهبی دانستن مردم ایران گرفته تا تهدید ایران به حمله نظامی که البته غالبا با هدف نمایش رسانه‌ای صورت گرفته است.
سناریو‌های محتمل برای آینده روابط ایران و آمریکا
۱- تشدید تنش‌ها و احتمال درگیری نظامی: با ادامه سیاست‌های تندروانه آمریکا در اعمال تحریم‌های غیرقانونی، احتمال درگیری نظامی افزایش می‌یابد. بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که این سناریو می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه منجر شود.
۲- مذاکرات محدود و توافق موقت: در صورت نشان دادن انعطاف از سوی هر دو طرف، ممکن است مذاکرات محدودی برای رسیدگی به مسائل فوری مانند برنامه هسته‌ای ایران صورت گیرد که به یک توافق موقت منجر شود. بسیاری از کارشناسان و فعالان سیاسی خصوصاً اصلاح طلبان بعد از سخنان رهبر انقلاب معتقدند که امکان توافق محدود و موقت وجود دارد.
۳-توافق جامع و پایدار: در بهترین حالت، دو کشور می‌توانند به یک توافق جامع دست یابند که شامل رفع تحریم‌ها، محدودیت‌های هسته‌ای و بهبود روابط دیپلماتیک باشد. این سناریو نیازمند اعتمادسازی و امتیازدهی از سوی هر دو طرف است.
نقش فرزندخوانده مجوس عمو سام
کشور‌های منطقه‌ای مانند اسرائیل و عربستان سعودی با نگرانی تحولات روابط ایران و آمریکا را دنبال می‌کنند. این کشور‌ها نگران افزایش نفوذ ایران در منطقه و برنامه هسته‌ای آن هستند و ممکن است تلاش کنند تا بر سیاست‌های آمریکا تأثیر بگذارند. از سوی دیگر، کشور‌هایی مانند روسیه و چین که روابط نزدیکی با ایران دارند، ممکن است در صورت بهبود روابط تهران و واشنگتن، نفوذ خود را در ایران از دست بدهند.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای مذاکرات آینده بین ایران و آمریکا، سوءظن مقامات ایرانی نسبت به آمریکا است. ایران بار‌ها از تغییر سیاست‌های آمریکا به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی انتقاد کرده است. هرگونه توافق هسته‌ای پیامد‌های ژئوپلیتیکی گسترده‌ای در خاورمیانه به همراه خواهد داشت. دوستان ایالات متحده، اسرائیل و عربستان سعودی با توافق‌هایی که به اعتقاد آنان در قبال تهران به اندازه کافی سخت‌گیرانه نباشد، مخالفت خواهند کرد.
آینده روابط ایران و آمریکا به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله سیاست‌های داخلی هر دو کشور، فشار‌های بین‌المللی، و تحولات منطقه‌ای. با وجود چالش‌های موجود، فرصت‌هایی برای بهبود روابط و کاهش تنش‌ها وجود دارد که نیازمند دیپلماسی هوشمندانه و انعطاف‌پذیری از سوی هر دو طرف است.
