پایین کشیدن فیلم‌ها از روی پرده، زخم ناسور سینما؛ از «برزخی ها» تا «خانه پدری»
به گزارش شبکه خبری ایران ۲۴، از اعمال نگاه‌های سلیقه‌ای و دخالت فرامدیریت سینمایی در امور سینما و تحت عناوین «سیاه نمایی» یا «توهین به مقدسات»، به عنوان عمده دلایل پایین کشیدن برخی فیلم سینمایی از روی پرده حتی فیلم های که روال قانونی از تولید تا نمایش را طی کرده اند، یاد می شود.
سینمای ایران طی حدود 5 دهه گذشته شاهد این اتفاق تلخ بوده و دامن چندین فیلم سینمایی از جمله آثار اجتماعی را گرفته اما واضح است که پایین کشیدن فیلم‌ها از پرده سینما هیچگاه مانع از دیده شدن آنها توسط مردم نشده است.
در ادامه به برخی فیلم هایی که پس از اکران توقیف شده و از پرده نقره ای پایین کشیده اند، معرفی می شوند.
«برزخی‌ها»، برزخ ستارگان پیش از انقلاب
«برزخی‌ها» به کارگردانی ایرج قادری و به نویسندگی سعید مطلبی سال ۱۳۶۱ اکران شد.
این فیلم سینمایی با هشت میلیون تومان، رکورد فروش فیلم در ایران را شکست، اما بعد از مدتی به دلیل اعتراض سردبیروقت روزنامه کیهان و اعضای اصلی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به ویژه محسن مخملباف، از اکران برداشته و توقیف شد.
محمد علی فردین، ناصر ملک مطیعی و ایرج قادری که در این فیلم بازی کرده بودند نیز بلافاصله ممنوع از فعالیت شدند.
در خلاصه داستان فیلم «برزخی‌ها» آمده است: در روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ گروهی مجرم عادی از زندان می‌گریزند. آنها که قصد دارند از کشور خارج شوند، در دهکده‌ای مرزی با مردی به نام سید یعقوب آشنا می‌شوند که می‌کوشد با اعمال و گفتارش زندانیان را از فرار بازدارد. آنها ابتدا موعظه‌های سید یعقوب را به ریشخند می‌گیرند، اما به مرور پس از تجاوز ارتش بیگانه به خاک میهن، تحت تأثیر فداکاری سید یعقوب و اهالی دهکده قرار می‌گیرند و از روستا دفاع می‌کنند و جان خود را از دست می‌دهند.
ایرج قادری درباره توقیف فیلمش گفته است: «فیلمبرداری برزخی‌ها تمام شد و فیلم را اکران گذاشتیم. آنوقت آقای محسن مخملباف یک روز جمعه با عده‌ای راه افتادند و طوماری درست کردند مبنی بر اینکه انقلاب شده و ما انقلاب کردیم، اما اینها هنرپیشه‌های طاغوتی هستند. این آدم‌ها می‌گفتند بروید دم در سینما‌ها ببینید چقدر غلغله است، آنوقت مراسم‌های روز جمعه خلوت است. این شد که فیلم من را از اکران کشیدند پایین. امثال آقای محسن مخملباف چنین بساط‌هایی را زیاد سر من آورده‌اند.»
محسن مخملباف اوایل انقلاب با برخی فیلم‌ها و فیلمسازان به بهانه ضد انقلابی بودن به شدت مخالف بود و جزو انقلابی‌هی تندرو محسوب می شد. اما او بعد از مدتی تغییر موضع داده و در دهه ۸۰ از ایران خارج شد.
«مارمولک»، پخش از تلویزیون پس از توقیف
«مارمولک» به کارگردانی کمال تبریزی و نویسندگی پیمان قاسمخانی، در بیست و دومین دوره جشنواره فجر سال ۱۳۸۲ نمایش داده شده و بسیار هم مورد توجه قرار گرفت.
پرویز پرستویی، بهرام ابراهیمی، مهران رجبی و رعنا آزادی‌ور در این فیلم ایفای نقش کردهاند.
پیمان قاسمخانی برای نگارش فیلمنامه «مارمولک» برنده سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد.
کمدی - درام «مارمولک» درباره «رضا مثقالی» معروف به «رضا مارمولک» دزد سابقه‌داری است که بار‌ها دستگیر و زندانی شده است. رضا در حادثه‌ای مجروح و به بیمارستان خارج از زندان منتقل می‌شود. در آنجا لباس یک روحانی بیمار را می‌رباید و در لباس روحانیت موفق به فرار از بیمارستان می‌شود. او با مصونیتی که در لباس تازه پیدا کرده به یک شهرک مرزی می‌رود تا از این طریق و با گذرنامه جعلی از کشور خارج شود؛ اما با روحانی‌ای که قرار بوده به عنوان امام جماعت به آن روستا اعزام شود اشتباه گرفته می‌شود و ... .
«مارمولک» سال ۱۳۸۳ اکران عمومی شد، اما حدودا دو هفته بعد از پرده پایین کشیده شد. این فیلم در همان روز‌ها محدود اکران توانست فروش بسیار خوبی را تجربه کند و بعد از آن هم نسخه بی کیفیت آن منتشر شد.
سرانجام نسخه با کیفیت فیلم با بسته‌بندی رسمی در سال ۱۳۹۴ به صورت محدود در بازار نمایش خانگی عرضه شد. در فروردین ۱۳۹۹ هم به‌طور رسمی در شبکه نمایش خانگی منتشر شد که این اولین انتشار رسمی این اثر بعد از توقیف در سال ۸۳ بود.
پخش «مارمولک» در سال ۱۴۰۱ از تلویزیون نشان داد که تصمیم برخی مسوولان و نهاد‌ها در مورد پایین کشیدن برخی فیلم‌ها از پرده سینما احساسی و فکر نشده بوده و ادامه این روند سینما را بیش از پیش آسیب‌پذیر خواهد کرد.
«زندگ خصوصی» که پس از توقیف عمومی شد
«زندگی خصوصی» به کارگردانی محمدحسین فرح‌بخش به نویسندگی اصغر نعیمی محصول سال ۱۳۹۰ است.
این فیلم سینمایی در زمان اکران به دلیل اظهارات برخی چهره‌های کشور که گفته بودند مروج فساد است و بی بند و باری به همراه می‌آورد توقیف شد و با وجود داشتن مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از ۶ روز اکران از پرده سینما‌ها به پایین کشیده شد.
پس از مدتی علیرضا سجادپور مدیر نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد از اکران محدود این فیلم خبر داد، اما این اتفاق هرگز رخ نداد زیرا پس از مدتی شورای نمایش از لغو کلی مجوز این فیلم خبر داد.
این فیلم روایت فردی به نام ابراهیم است که در ابتدا فردی انقلابی و تندرو بوده و پس از اخراج از مقام‌های دولتی به عنوان اپوزیسیون در روزنامه خود آغاز به انتشار مطالب جنجالی می‌کند و شیوه زندگی اش به‌طور کامل عوض می شود. آشنایی این فرد با دختری جوان ماجرا‌های تازه‌ای برای او رقم می‌زند... .
حین اکران، انصار حزب‌الله در مقابل ساختمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی علیه فیلم تجمع و تظاهرات کردهاند و برخی از آن و نیز فیلم «گشت ارشاد» به عنوان «لکه‌های ننگ» این وزارتخانه نام بردند.
فرهاد اصلانی، لعیا زنگنه وهانیه توسلی در «زندگی خصوصی» ایفای نقش کردهاند و اصلانی برای ایفای نقش در این فیلم برنده سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد شده است.
«خانه پدری»، توقیف برای روایت یک قتل ناموسی
«خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری و محصول سال ۱۳۸۹ پس از سه سال توقیف در سی و دومین جشنواره فیلم فجر اکران شد.
«خانه پدری» در سال ۱۳۹۳ اکران شد، اما در روزهای اول اکران عمومی به خاطر وجود یک صحنه خشن از پرده پایین کشیده شد تا در فهرست فیلم‌هایی قرار بگیرد که با وجود داشتن مجوز رسمی اکران، مورد بی مهری مسوولین قرار گرفته‌اند.
پنج سال بعد این فیلم با اصلاحاتی جزئی و با رده بندی سنی بالای ۱۵ سال دوباره اکران شد، اما این بار هم چند روزبعد به بهانه اینکه کارگردان صحنه خشن فیلم را اصلاح نکرده است، توقیف شد و چند روز بعد برای بار سوم به اکران رسید.
تمام داستان فیلم عیاری در یک خانه ویلایی قدیمی روایت می‌شود. «خانه پدری» داستان یک خانواده سنتی را در چند دهه روایت کرده است. فیلم با یک صحنه قتل خانوادگی آغاز می‌شود. ملوک به دلایل ناموسی توسط پدر و برادرش به قتل رسیده و در زیر زمین خانه دفن می‌شود... و
روزنامه کیهان، «خانه‌پدری» را اثری خواند که خشونت و تحجر را به نام سنت به مخاطب عرضه می‌کند و آن را «ضدمرد»، «ضد ایرانی» و «سیاه‌نما» توصیف کردهاند.
منتقدان و فیلمسازان نیز واکنش‌های متفاوتی نسبت به آن داشته‌اند. برخی آن ستوده و برخی آن را به واسطه روایت داستان یک قتل ناموسی که بار‌ها در صفحه روزنامه‌ها شاهدش بوده‌ایم، ضد ایرانی توصیف کردهاند.
