آب ۳ یورویی یا بازیافت با کمتر از ۱ دلار؛ چرا دولت گزینه گران‌تر را انتخاب می‌کند؟
علیرضا کفش کنان در گفت وگو با شبکه خبری ایران۲۴ تصریح کرد راهکار‌های کم هزینه‌تر و با بازده بالاتر برای مدیریت آب، در سایه طرح‌های پرهزینه و پیچیده انتقال آب مغفول مانده و به تشریح چالش‌های پیشرو و راهکار‌های ممکن در این مورد پرداخت.
وی با انتقاد از گرایش بودجه به سمت طرح‌های عظیم انتقال آب، خواستار تغییر جهت این سرمایه‌ها به سمت بهینه سازی مصرف، توسعه سیستم‌های نوین آبیاری و پروژه‌های بازیافت و بازچرخانی آب شد.
کفش کنان با اشاره به شکست تجربه‌های گذشته مانند انتقال آب بین‌حوزه‌ای، تاکید کرد که ادامه این روند، بحران آب را نه تنها حل نخواهد کرد، بلکه ابعاد پیچیده تری خواهد بخشید.
ارقام سرسام‌آور در سایه راهکار‌های فراموش‌شده
این کارشناس انرژی با اشاره به طرح‌های انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس، هزینه تمام‌شده هر مترمکعب آب در این پروژه‌ها را بین ۳ تا ۶ یورو برآورد کرد و در مقابل، راهکار بازیافت و تصفیه فاضلاب را با هزینه‌ای کمتر از ۱ دلار برای هر مترمکعب تخمین زد.
به گفته وی، این طرح‌های پربازده که نیاز به سرمایه‌گذاری کمتری نیز دارند، عملاً رها شده‌اند.
پرسش کلیدی کفش کنان این است: «چرا باید سرمایه کشور را برای طرحی هزینه کنیم که مترمکعبی سه یورو آب تولید می‌کند، در حالی که گزینه‌ای با یک‌سوم این قیمت در دسترس است؟» این ارقام توسط سایر تحلیلگران صنعت آب نیز تایید شده است.
این کارشناس انرژی به اثرات سوءزیست محیطی پروژه‌های انتقال آب از دریا نیز اشاره کرد که شامل مصرف انرژی بسیار بالا و تولید پس اب بسیار شور و آسیب‌رسان به اکوسیستم دریایی است.
بحران در کشاورزی؛ از الگوی کشت تا سیستم‌های فرسوده
به گفته کفش‌کنان، حلقه گمشده در مدیریت آب، پرداختن به بخش مصرف است.
وی افزود: «۶۰ تا ۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است، اما برای تجهیز به سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی هیچ برنامه جدی وجود ندارد.»
راهکار کفش کنان برای این معضل، سه گانه «مدیریت الگوی کشت»، «هوشمندسازی مصرف آب» و «سرمایه‌گذاری در سیستم‌های نوین آبیاری» است.
وی با اشاره به تجربه ناموفق انتقال آب زاینده‌رود به یزد گفت: «می‌شد با هزینه‌ای مشابه، در خود یزد واحد‌های پیشرفته تصفیه و بازیافت آب احداث کرد یا طرح‌های آبخیزداری را گسترش داد.» این نگاه، بر ضرورت اولویت‌بندی محلی به جای راهکار‌های انتقال بین‌حوزه‌ای پرحاشیه تاکید دارد. تحلیل‌های کارشناسی نشان می‌دهد انتقال آب بین‌حوزه‌ای باید تنها به عنوان آخرین راه حل و با قید و شرط‌های زمانی مورد توجه قرار گیرد.
بازتخصیص سرمایه؛ راه برون‌رفت از چرخه معیوب
کفش‌کنان راه حل نهایی را نه در گران کردن آب، بلکه در «بازتخصیص عظیم سرمایه‌ها» دانست.
وی تصریح کرد: «بخش عمده سرمایه‌هایی که امروز در حوزه انتقال آب هزینه می‌شود، باید به سمت طرح‌های نوین آبرسانی، بهینه‌سازی مصرف در خانه‌ها با فناوری‌های الکترونیکی و سیستم‌های جمع‌آوری آب باران معطوف شود.»
به باور این کارشناس انرژی، تصور گذشته مبنی بر ارزان بودن آب و در نتیجه، عدم توجیه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری خصوصی در فناوری‌های صرفه‌جویی، اکنون به بن‌بست رسیده است. خروج از این بن‌بست نیازمند یک تغییر راهبردی و جسورانه در تخصیص منابع ملی است.
