رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه اقتصاد - مائده منصوری: نقشآفرینی تعاونیها به عنوان پدیده مطلوب اقتصادی در جمعآوری سرمایههای خرد، توانمندسازی تک تک افراد جامعه، و ایجاد اشتغال فراوان همواره از تاکیدات رهبر انقلاب بوده است. از سال 1384 تا سال 1396 نیز در سیاستهای ابلاغي اصل چهل و چهارم قانون اساسي و برنامههای پنج ساله توسعه پنجم و ششم، به افزایش بیست و پنج درصدیِ سهم تعاونيها در اقتصاد ملي اشاره شده است. اما در عمل سهم تعاونيها از اقتصاد كشور بسیار پایینتر از این عدد است و وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعي آن را حدود 3.5 درصد عنوان كرده است. البته آمارهای ضد و نقیض دیگری وجود دارند كه این عدد را ۷ ،5 و 10 درصد نیز اعلام كردهاند. این در حالی است که تجربههای موفق کشوری مانند هند نشان میدهد که بخش تعاونی در اقتصاد این قابلیت را دارد که مشکلات عمیق اقتصادی مانند بیکاری، فقر، شکاف طبقاتی و... را از بین ببرد.
هند با انقلاب سفید در تولید شیر خوراکی، هدف افزایش درآمد خانوارهای فقیر و بهبود تغذیه مواد مغذی در بین اتباع کشور را محقق کرد از سال 1970 تا 2004 تولید شیر در هند 400 درصد افزایش یافت و به 88.1 میلیون تن رسید. این تحول عظیم در حوزهی شیر و لبنیات بهوسیلهی تعاونیها صورت گرفت. ورود تعاونیها باعث انقلابی در حوزهی لبنیات شد و علاوه بر فقرزدایی، هند را به بزرگترین تولیدکنندهی شیر در دنیا تبدیل نمود. در سال 1940 اولین تعاونیها، در ایالت گجرات در غرب هند، که یکی از فقیرترین مناطق هند بود شکل گرفت. عمدهی ساکنان گجرات کشاورز و دامدار بودند. واسطهها، محصولات این فقرا را به بهای ناچیز از آنها خریداری میکردند و در بازار با قیمتهای بسیار بالاتر به فروش میرساندند و عملاً چیزی عاید تولیدکنندگان نمیشد. با شکلگیری اولین تعاونیها در حوزهی لبنیات در هند، تمامی مراحل دریافت شیر از دامدار، فرآوری شیر، بازاریابی و فروش و... توسط تعاونی شکل گرفت و تمامی مراحل به دست خود اعضای تعاونی انجام شد. این کار باعث شد تا واسطهها حذف شوند و کشاورزان و دامداران از دسترنج خود بهره ببرند. ورود تعاونیها به بازار محصولات صرف ایجاد رقابت و کاهش وابستگی کشاورزان به بخش خصوصی گردید و این امر موجب افزایش درآمد تولیدکنندگان شده است.
علاوه بر حوزه لبنیات، امروزه تعاونیهای هند در سایر بخشها نیز نقش قابل توجهی دارند. برای مثال تقریبا 54 درصد ازکل شکر تولیدی هند توسط کارخانههای تولید نیشکر وابسته به تعاونیهای شکر تولید میشود درحالی که درسالهای 1963-1962 سهم تعاونیها درتولید شکر تنها 21 درصد بوده است. همچنین در زمینه تولید روغنهای خوراکی، چندین واحد یکپارچه تولید روغنهای خوراکی با ماشینآلات مدرن، توسط تعاونیها راه اندازی شدند. این واحدها در حدود 10 درصد از کل ظرفیت تولید دانههای روغنی خوراکی را درکشور شامل میشوند. علاوه بر حوزههای قبلی، امروزه بیش از 77 هزار فروشگاه تعاونی برای توزیع کود در اقصی نقاط کشور به ویژه در نواحی دوردست تاسیس شدهاند که سهمی بیش از یک چهارم میلیون تن کود npk توزیع میکنند درحالی که میزان آن درسال 1963 -1962 تنها درحدود 248 هزار تن بوده است. هماکنون کل کود تولید شده توسط تعاونیها درحدود 2080000 تن و بیش از 18 درصد تولید کل کود درکشور میباشد.
در حال حاضر هند دارای بزرگترین بخش تعاونی جهان است. بخش تعاونی 100 درصد روستاهای هند را تحت پوشش قرار داده و 67 درصد خانوارهای هندی تحت سیستم تعاونی فعالیت میکنند. شرکتهای تعاونی هند در حوزههایی نظیر تولید، فرآوری، بازاریابی، توزیع، خدمات و بانکداری حضور دارند و در حال حاضر بیش از 250 هزار تعاونی با تعداد اعضای بالغ بر 230 میلیون نفر فعال هستند. در واقع وظیفه بخش تعاونی در هند، حذف واسطهها و فراهم نمودن مقدماتی است که هر تولید کننده حق خود را با قیمت عادلانه دریافت کند. بنابراین میتوان دید که با توجه و تمرکز بر بخش تعاونی، علاوه بر اشتغالآفرینی میتوان شکاف طبقاتی به وجود آمده را با توزیع عادلانه درآمد کاهش داد و دست بیرحم دلالان را از گلوی تولیدکنندگان عقب راند.