هشدار بازگشت به دوران «فیلم فارسی»/چرخ سینما به چه قیمتی باید بچرخد؟
حسین سلطان محمدی روز یکشنبه در گفت وگوی اختصاصی با شبکه خبری ایران 24، درباره بروز نشانه‌های بازگشت سینما به دوران فیلم فارسی گفت: درسال های اخیر سینمای ایران به مسیری رفت که به ظاهر از آن فاصله گرفته بود. نشانه‌هایی از سینمایی که معروف است به فیلم فارسی، در سال‌های اخیر تا حدود زیادی در سینما دیده شده و باعث شده تا این زمزمه ها شنیده شود و این صداها اوج بگیرد.
وی ادامه داد: این اواخر آقای علی نصیریان هم نگران و گله مند شدند که چرا بعد از چهل سال فاصله گرفتن از آن دوران باید نشانه هایی در سینمای ایران دیده شود تا آن حال و هوا، آن تصاویر و آن نوع کاراکتر پرداز ی‌ها و روایت ها را تداعی بکند؟ به خصوص این موضوع در آثار کمدی سال های اخیر بیشتر به چشم آمده است. در این آثار داستان پردازی ها و روایت ها از لحاظ ظاهری اجتماعی هستند اما عملا با هویت اجتماعی کنونی فاصله دارند و عمدتا در قالب فیلم‌های کمدی به روی پرده می روند و تعدادشان هم دارد زیاد می شود.
سلطلان محمدی افزود: می توان گفت این موضوع با مسامحه و شاید کم کاری نظارتی مسوولان مربوطه در این زمینه همراه شده است. آیا سینمای ما در حال عقب نشینی و در حال پس دادن جایگاهی است که به دست آورده است؟ آیا در حال واگذاری عرصه به آن نوع نگرش و تصویر سازی و کاراکتر پردازی است؟ این نگرانی‌ها در سال‌های اخیر به وجود آمده و در حال افزایش است. طبیعی است که باعث بروز نگرانی هایی شود. از جمله اینکه آقای علی نصیریان گله‌مند می شود. کسی که در سینمای قبل و بعد از انقلاب بوده و با تجربیات بسیار می تواند مقایسه فنی، حرفه ای، تخصصی و هویتی انجم دهد و ابراز گله کند. بله این وضعیت وجود دارد و نگرانی به حقی هم است.
در برابر غلبه اقتصاد بر جریان هنری کوتاه آمدند
این منتقد سینمایی درباره دلایل بروز نشانه‌های بازگشت به دوران فیلم فارسی در سینما گفت: دلیلش مسامحه مسوولان و ناظران است. چون قانون کشور در چهل سال اخیر تغییر نکرده و فعالیت هنری باید تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد. به نظر می‌رسد که در سیاستگذاری، در چیدن افق پیش روی جامعه و سهم سینما یک مقدار دچار خلاء هستیم و مسوولان نتوانستند نگرش خود را با فیلمسازان هماهنگ کنند. در برابر غلبه اقتصاد و بعد مادی بر جریان هنری کوتاه آمدند و همین باعث شده که حتی در شبکه نمایش خانگی هم آثار زیادی را بتوان نام برد که از لحاظ هویتی و ماهیتی قابل بحث و خورده گیری هستند.
سلطان محمدی بیان داشت: چیزی که به صورت پررنگ مطرح است این است که اقتصاد نسبت به هویت فرهنگی ـ هنری در سینما اولویت پیدا کرده است. همین باعث شده تا این آثار با این توجیه که چرخ سینما باید بچرخد و هنرمند باید زندگی کند، با همراهی سینماداران و تهیه کنندگان تهیه می شوند و حداکثر زمان اکران را هم به خودشان اختصاص می دهند. ارقامی که از فروش بلیط این فیلم‌ها حاصل می‌شود هم رقم کمی نیست. اینها نشان می‌دهد که قدرت اقتصادی ظاهرا بر حفظ هویت فرهنگی جامعه و کشور اولویت پیدا کرده است. مسوولین هم باید تعریف اهداف کوتاه مدت و بلند مدت در مسیر تولیدات سینمایی را تعریف و بررسی کنند که هر اثر سینمایی با این اهداف چقدر هماهنگی دارد. این آثار قرار است چه مفاهیمی را منتقل کند؟
وی تاکید کرد: همه اینها نشانه‌های کوتاهی در حفظ هویت فرهنگی، عقب نشینی در برابر پیشروی بعد اقتصادی و رسیدن به همان نشانه هایی است که سالهاست تلاش می‌کنیم از آن فاصله بگیریم.
سلطان محمدی در پاسخ به این سوال که آیا سینما با ساخت آثار فاخر و حفظ اصالت فرهنگی و هنری در تولیدات خود می‌تواند سلیقه مخاطب را تغییر دهد، گفت: چرا نتواند؟ اگر تلاش کند، می شود. آثاری که در سال‌های اخیر رکورد دار شده‌اند چقدر هویت فرهنگی دارند؟ سال گذشته فیلم «مست عشق» فارغ از کیفیتش، توانست به نوان یک اثر اجتماعی مطرح شود. در اکران نوروزی هم فیلم «موسی کلیم الله» رقم فروشش خیلی کم نبود. اما سهل سازی، آسان سازی، تکرار کلام ها و الگوها و طراحی هایی که عمدتاهم در کمدی‌ها دیده می‌شود، خواسته یا ناخواسته باعث این جریان شده است. پررنگ شدن بعد مادی و آسان سازی، جریان تولید را به جایی رسانده که این آثار وجه قالب جریان سینمایی ما شده است. بسیاری از آثار اجتماعی به دلیل اینکه کمدی‌های ارزان ساز و البته پرکشش برای مخاطب، سالن‌ها و سانس‌ها را پر کرده‌اند، مدت‌هاست در صف اکران مانده‌اند.
«طنز» سریال «پایتخت» به سمت ابتذال گرایش ندارد
این منتقد عنوان کرد: همه اینها باعث شده فعلا این جریان ادامه پیدا کند. سردمداران این چنین جریان‌ها می‌آیند دیگر آثار را تحلیل می‌کنند تا خود را به آنها نزدیک کنند. مطلبی از شخصی خواندم که سریال «پایتخت» را تحلیل کرده بود. ایشان خیلی از آثار با غلبه مادی گرایی را برای سینما ساخته است. اشکالی ندارد که سریال را تحلیل کند اما در واقع این نوعی تلاش است برای اینکه بگویند نگاه ما نگاه سالمی است و آثاری که تولید کردیم هویت فرهنگی را می رساند. نه! در خیلی از آثاری که تولید شده اصلا نشانه های اجتماعی را نمی توان دید. حتی اگر این آثار را با سریال «پایتخت» مقایسه کنیم، «پایتخت» طنز کلامی‌اش در مقایسه با فیلم‌های کمدی که در این سال‌ها اکران شده سالم است و به سمت ابتذال گرایش ندارد. اینکه خودشان را دراین راستا قرار میدهند غلط است. اگر سازنده این آثار درک درستی از کمدی سالم دارند پس چراخروجی‌هایشان در پرده سینما، کمتر نشانه سلامت دارد؟
فیلم علی نصیریان درست و حسابی اکران نمی‌شود
سلطان محمدی درباره ابراز نگرانی علی نصیریان در خصوص بازگشت سینما به دوران فیلم فارسی بیان داشت: آقای علی نصیریان که خطر بروز نشانه‌های فیلم فارسی را گوشزد کرده، فیلم «بهار نارنج» را دارد که درست و حسابی اکران نمی شود در صورتی که مضامین مهمی دارد مثل احترام و توجه به بزرگترها، خانواده، همزیستی و با هم بودن که در سریال «پایتخت» هم هست.
این نویسنده و منتقد سینمایی درباره اینکه چقدر می‌توان امیدوار بود که سینما توسط فیلم فارسی‌ها محاصره نشود، گفت: می توان امیدوار بود که جریان فرهنگی غالب شود اما باید خواسته شود. نظام تهیه کنندگی و تولید ما در اتصال به نظام نمایش، صاحبان سینما و صاحبان شورای صنفی نمایش، باید از این بهانه‌ها که چرخ سینما باید بچرخد فاصله بگیرند و بپذیرند که همه ژانرها در سینما باید پشتیبانی و تقویت شود.
