سعید روستایی چگونه «زن و بچه» را به کن رساند؟

به گزارش شبکه خبری ایران ۲۴، فیلم «زن و بچه» چهارمین ساخته بلند سعید روستایی نویسنده و کارگردان جوان و نام آشنای ایرانی است. فیلمی که در دقایق آخر خود را با حواشی بسیاری به جشنواره کن رساند. 

«زن و بچه» در کنار فیلم «فقط یک تصادف بود» ساخته جعفر پناهی، 2 اثر ایرانی راه یافته به رقابت‌های جشنواره کن هستند و در این رویداد به نمایش در می‌آیند. البته هنوز مشخص نیست که آیا این 2 کارگردان مقیم ایران به جشنواره کن خواهند رفت یا نه. 

روستایی در حالی فیلم خود را به کن رسانده که انجمن فیلمسازان مستقل ایرانی (IIFMA) فیلم «زن و بچه» را فیلمی تبلیغاتی دانسته و از آن انتقاد کرده است. این سازمان که تحت ریاست کاوه فرنام تهیه‌کننده مقیم دبی قرار دارد، همچنین به حجاب داشتن بازیگران فیلم روستایی اعتراض کرده و معتقد است سعید روستایی در ساخت فیلم جدید خود به دولت ایران فروخته شده.

واکنش تند و انتقادی انجمن فیلمسازان مستقل ایرانی به فیلم سعید روستایی سبب شد تا محمد رسول‌اف فیلمنامه نویس و کارگردان، از این کارگردان جوان حمایت کند.

رسول‌اف که در جریان ساخت یکی از فیلم‌هایش به اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام محکوم و زندانی شده است، بابت راه یافتن فیلم «زن و بچه» به جشنواره کن به سعید روستایی تبریک گفت.

پیام تبریک این کارگردان معروف سبب شد تا او نیز مورد انتقاد انجمن فیلمسازان مستقل ایرانی قرار بگیرد. در نتیجه رسول‌اف در دفاع از خود و سعید روستایی بیانیه‌ای را در اختیار مجله ورایتی قرار داد.

رسول اف در این بیانیه اعلام کرد که برای او تفاوت واضحی بین فیلم‌های تبلیغاتی و فیلم‌هایی که تحت فشار سانسور ساخته می‌شوند وجود دارد این ایده که برخی افراد بخواهند از شرکت دیگران در جشنواره‌های بین‌المللی جلوگیری کنند، خلاف اصول آزادی هنری و حتی خلاف حقوق بشر است. چنین جوی فشار زیادی را بر فیلمسازان ایرانی وارد می‌کند که قادر به کار خارج از سیستم رسمی یا فراتر از سانسور نیستند.

ظهور قدرتمند روستایی با «ابد و یک روز»
این نخستین بار نیست که سعید روستایی با ساخت یک فیلم درگیر حواشی‌های داخلی و خارجی می‌شود.

نخستین فیلم بلند سعید روستایی «ابد و یک روز» بود که با استقبال زیادی رو‌به‌رو شده و سبب شهرت این کارگردان جوان شد. روستایی بعد از آن «متری شی و نیم» را ساخت. این فیلم با بازی پریناز ایزدیار و نوید محمدزاده در جشنواره‌های داخلی و خارجی شرکت کرده و جوایزی نیز بدست آورده است. از جمله اینکه «متری شیش و نیم» نامزد جایزه سزار بهترین فیلم خارجی زبان سال ۲۰۲۲ در کشور فرانسه شده است. 

روستایی سپس با فیلم «برادران لیلا» بار دیگر نگاه‌ها را متوجه خود ساخت. این فیلم نیز درجشنواره کن ۲۰۲۲ شرکت کرد. «برادران لیلا» پس از جنجال‌های بسیار به صورت رسمی در ایران اکران نشد، اما از طریق پخش غیررسمی و اینترنتی بسیاری آن را دیدند و تحسین کردند.

جواد نورورز بیگی تهیه کننده فیلم «برادران لیلا» عنوان کرده بود که بابت ساخت این فیلم برای او و سعید روستایی، به اتهام اقدام علیه نظام، پرونده قضایی تشکیل شده است.

روستایی در فیلم «برادران لیلا» زنی را به تصویر می‌کشد که بار بی مسوولیتی پدر و برادرانش را به دوش کشیده و برای نجات خانواده‌اش می جنگد. آنطور که پیداست این فیلمساز در فیلم «زن و بچه» هم، یک زن را محور اصلی داستان قرار داده و از مشکلات زنان گفته است.

«برادران لیلا» بدون کسب پروانه نمایش در جشنواره کن ۲۰۲۲ به نمایش درآمد و برخی نیز محتوای سیاسی آن را علت اصلی محکومیت روستایی عنوان کردند. در هر صورت محکومیت روستایی بازتابی جهانی داشت. در همین خصوص مارتین اسکورسیسی فیلمساز مشهور آمریکایی و دخترش فرانچسکا اسکورسیسی به محکومیت سعید روستایی واکنش نشان داده و از او حمایت کردند. فیلم «برادران لیلا» برنده جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم در بخش غیر اصلی جشنواره، بوده است.

«زن و بچه» یک فیلم مستقل است
سعید روستایی خود نیز در پی انتقاداتی که از او و فیلم جدیدش شد، بیانیه‌ای را به ورایتی ارسال و از حضور «زن و بچه» در جشنواره کن دفاع کرده است.

روستایی در بخشی از این بیانیه با تاکید بر اینکه فیلم «زن و بچه» یک فیلم مستقل است، چنین عنوان کرده: «برای من عجیب است که برخی افراد خارج از ایران من را به همکاری با دولت متهم کرده‌اند.»

وی حجاب را بخشی از زندگی روزمره ایرانیان عنوان کرده که انتخاب او نیست و گفته است: «حجاب برای من انتخابی نبوده، بلکه بخشی از زندگی روزمره ما در ایران است. این قانون تحمیلی بر زنان است.»

این کارگردان در خصوص ساخته قبلی خود که آن هم درگیر حواشی بسیار شد، گفته است: فیلم قبلی من، «برادران لیلا»، به گفته مقامات، متهم به پیش‌بینی قیام زنان و آغازگر این جنبش شناخته شد. این اتفاقات باعث شد که من دهها بار احضار شوم، در محاکمات مختلف شرکت کنم و حتی یک قدم تا زندان فاصله داشتم. در نهایت فیلم ممنوع شد و سپس به‌طور غیرقانونی در ایران پخش شد. من به زندان محکوم شدم، از کار کردن منع شدم و از سوی دولت به عنوان «دشمن» شناخته شدم.

روستایی درباره «زن و بچه» گفته است: «چهارمین فیلم من روایتگر داستان زنی است که در برابر تمام مردانی که در مقابلش ایستاده‌اند و در برابر جامعه‌ای مردسالار که تمامی حقوق او از جمله حق مادر بودن را از او سلب کرده، ایستادگی می‌کند.»

این کارگردان یادآور شده است: «پس از اعتراضات خوابگاه‌ها، پس از سال ۲۰۰۹ و بعد از اعتراضات ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹، فیلمسازان مقیم ایران همچنان به ساخت آثار خود ادامه دادند و در همین دوره بود که برخی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران، از جمله فیلم‌های نامزد اسکار، ساخته شد.»

همچنین شرکت فروش فرانسوی «گودفلز» که فیلم «زن و بچه» را پخش می‌کند، در بیانیه‌ای برای ورایتی نوشت که فیلم «زن و بچه»، که با مشارکت یک سرمایه‌گذار خصوصی نامشخص تأمین مالی شده است، هیچ‌گونه حمایتی از سوی دولت ایران دریافت نکرده است. این شرکت اضافه کرد که در طول مراحل تولید در ایران فشار‌هایی بر روی تولید اعمال شد و فیلم‌برداری آن «توسط مقامات ایرانی به شدت مورد بی‌مهری قرار گرفت.

هفتادوهشتمین جشنواره فیلم کن از ۱۳ تا ۲۴ ماه مه ۲۰۲۵ (۲۳ اردیبهشت تا ۳ خرداد ۱۴۰۴) برگزار می‌شود. بازیگر مطرح و تحسین‌شده فرانسوی ژولیت بینوش رییس هیات داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ است و لوران لافیت، دیگر بازیگر فرانسوی مجری مراسم افتتاحیه و اختتامیه این جشنواره خواهد بود. نخل طلای افتخاری دوره هفتادوهشتم در مراسم افتتاحیه به رابرت دنیرو تقدیم می‌شود و جشنواره با کمدی فرانسوی خداحافظ به کارگردانی آملی بانن افتتاح خواهد شد.

همانطور که گفته شد جعفر پناهی با فیلم «فقط یک تصادف بود» و سعید روستایی با فیلم «زن وبچه» نمایندگان سینمای ایران هفتاد و هشتمین جشنواره کن هستند و البته سپیده فارسی هم با فیلم جانت را کف دستت بگذار و قدم بردار Put Your Soul on Your Hand and Walk در بخش جنبی جشنواره حضور خواهد داشت.

بخش (ACID) انجمنی از کارگردانان فیلم است که از توزیع سینمایی فیلم‌های مستقل در تمام طول سال در شبکه سینماها، جشنواره‌ها و ... حمایت می‌کند. این بخش از سال ۱۹۹۳ به صورت موازی به عنوان یکی از بخش‌های جنبی جشنواره کن برگزار می‌شود. فیلم سپیده فارسی در این بخش نمایش داده خواهد شد. این مستند محصول مشترک ایران، فرانسه و فلسطین است. فاطمه حسونه، دختر ۲۵سالۀ فلسطینیِ شخصیت اصلی مستند تازۀ سپیده فارسی، که در حال آماده شدن برای نمایش در جشنوارۀ کن بود، در یکی از حمله‌های هوایی اسرائیل همراه با تعدادی از اعضای خانواده‌اش جان خود را از دست داد.

حال باید دید فیلم «زن و بچه» سعید روستایی با بازی پریناز ایزدیار، در جشنواره کن امسال، پس از این حواشی چه سرنوشتی خواهد داشت.