رسانه تحلیلی تصویری بهمن - گروه خانواده؛ «کدومو برای دیدن انتخاب کنیم؟» یکی از جملاتی‌ست که شاید به صورت پیوسته در ذهن والدین پرسیده می‌شود. سوالی که قرار است پاسخ آن یک محصول رسانه‌ای و نمایشی برای سرگرمی کودکشان باشد تا ساعتی را با خیال راحت و بدون دغدغه از بدآموزی فیلم انتخابی برای کودکشان بگذرانند. بسیاری از والدین می‌گویند که خودشان باید همه فیلم‌هایی که قرار است کودکشان تماشا کند را از قبل ببینند و بعد از تایید به فرزندشان نشان دهند. اما برای تعداد زیادی این زمان وجود ندارد و ناچار به اولین انتخاب اعتماد می‌کنند.
در همین راستا و از روی همین دغدغه بچه‌های کدومو پلتفرمی را بالا آوردند که قرار است دستیار ویژه والدین برای انتخاب فیلم یا انیمیشن مناسب باشد. پلتفرمی که در آن ریز به ریز همه موضوعات و شاخص‌های یک انیمیشن یا محصول رسانه‌ای بررسی شده و آن را در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهد تا ببینند آیا یک فیلم موردنظر می‌تواند انتخاب خوبی برای فرزندشان باشد یا خیر؟
به همین بهانه با «سجاد سامانی» مدیر محصول کدومو صحبت کردیم تا درباره این محصول رسانه‌ای ارزشمند بیشتر بدانیم.
اصلا «کدومو» چیست و قرار است چه کار کند؟
اول از همه لازم است تعریفی از پروژه «کدومو» داشته باشم و سپس وارد این بحث شوم که تاریخچه‌اش چه بوده و چه بخش‌هایی دارد و چه اهدافی را دنبال می‌کند.
«کدومو» در یک جمله «دستیار والدین و مربیان» برای انتخاب محصول رسانه‌ای مناسب کودک و نوجوان است. همان‌طور که می‌دانید ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که فراغت رسانه‌مدار یک مفهوم خیلی مهم در سبک زندگی کودک و نوجوان است. یعنی کودک و نوجوان ایرانی امروز در معرض تعداد و تنوع زیادی از محصولات رسانه‌ای اعم از فیلم، انیمیشن، بازی، کتاب و... است.
طبیعتاً والدین در این دوره جدید اگر بخواهند با کودک و نوجوانشان تعامل داشته باشند، نمی‌توانند خودشان لزوماً مصرف‌کننده همه این محصولات رسانه‌ای باشند. طبیعتاً بخاطر سبک زندگی‌شان، مشاغلشان، ویژگی‌های زندگی امروزی و... این امکان برایشان وجود ندارد.
کدومو به پشتوانه پژوهش‌ها، اساتید و کارشناسانی که دارد، سعی می‌کند دستیار والدین در تربیت رسانه‌ای کودک و نوجوان باشد و فقط یک مورد از کارهایش انتخاب محصول رسانه‌ای است که مهم‌ترین کارش هم هست. بعلاوه آگاهی‌های مختلف دیگر در حوزه تربیت رسانه‌ای و سواد رسانه‌ای هم به والدین می‌دهد. هدف هم این است که خود والدین در زمینه تربیت رسانه‌ای توانمند شوند.
کدومو توانسته در هشیاری والدین تاثیر نسبت به خوراک رسانه‌ای فرزندانشان تاثیری داشته باشد؟
ما در کدومو همیشه یک جمله‌ای داریم که می‌گوییم: «هدف غایی کدومو، نبودن کدومو است!» یعنی شما بتوانید به یک جمعی از والدین و مربیان برسید که خودشان هرکدام یک کدومو هستند و خودشان هرکدام می‌توانند در حوزه تربیت رسانه‌ای، انتخاب محصول مناسب و در رسیدن به یک سبد مصرف مناسب برای کودک و نوجوان مستقلاً عمل کنند. کما اینکه الان هم خیلی از والدین این ویژگی‌ها را دارند.
حالا هرچند هیچ‌وقت این اتفاق هم نمی‌افتد که کدومو نابود شود! چون همیشه ممکن است مخاطب جدید اضافه شود. ولی هدف کدومو این است که خود والدین بتوانند در این عرصه توانمند شوند.
کدومو محصولات رسانه‌ای را چطور بررسی می‌کند و چه نکاتی را به خانواده‌ها می‌آموزد؟ الان اگر بخواهم ریزتر و جزیی‌تر اشاره کنم، شما اگر ببینید هم هر فیلمی، هر انیمیشنی و هر بازی دیجیتالی که در بازار می‌آید؛ اگر اهمیت داشته باشد و در سبد رسانه‌ای کودک و نوجوان جا بگیرد و زیاد مصرف شود، کدومو آن‌ها را ارزیابی تربیتی می‌کند. یعنی هم رده‌بندی سنی می‌کند و درواقع رده‌بندی سنی پیشنهادی خودش را به خانواده‌ها می‌گوید، هم اینکه جزیی‌تر با درنظر گرفتن معیارهایی آن‌ها را ارزیابی تربیتی می‌کند. مثلاً می‌گوید خشونت این انیمیشن یا بازی به این دلایل از پنج، نمره دو را می‌گیرد. دلایل هم این‌گونه است که مثلاً بخاطر وجود داشتن این صحنه‌ها یا این ویژگی‌ها ترس در این بازی نمره چهار را می‌گیرد، خشونت نمره دو را می‌گیرد.
از طرفی معیارهای مثبت مثل ارزش آموزشی، پیام مثبت و الگوی مثبت هم مشخص می‌شوند. مثلاً در یک انیمیشنی یک مادر توانمند وجود دارد که می‌تواند الگو باشد. خلاصه با این جنبه‌های ایجابی زیادی که کدومو دارد، این‌ها مورد اشاره قرار می‌گیرد و به والدین یکسری توصیه‌هایی راجع به آن اثر برای قبل از مصرف،حین مصرف و بعد از مصرف می‌شود. برخی توصیه‌ها برای قبل از اینکه بچه‌شان آن اثر را ببیند یا بازی را انجام دهد، لازم هستند. ممکن است حتی آن اثر در بلک‌لیست خانواده برود. برای حین مصرف نیز یکسری راهکار و توصیه در بحث‌های سواد رسانه‌ای و این مسائل وجود دارد. مثلاً این داستان نیازمند همراهی والدین است. یعنی نیازمند این است که حین تماشای فلان فیلم یا انیمیشن، والد با فرزندش وارد یک دیالوگ یا گفت‌وگو شود. بعد از مصرف هم آمدیم برای یک اثر سالم یا ناسالم که به هرحال کودک یا نوجوان آن را مصرف کرده بود، توصیه‌هایی عنوان کردیم.
آیا هدف کدومو صرفا بررسی محتواهای رسانه‌ای‌ست یا هدف دیگری نیز در کنار این موضوع برای خودش دارد؟
کدومو می‌خواهد دستیار خانواده ها باشد. بعلاوه اینکه هدف دیگرش پرورش تفکر انتقادی در کودک و نوجوان است. برای این موضوع هم توصیه‌هایی به والدین دارد که توضیح می‌دهد چکار باید بکنند تا این اتفاق بیفتد.
کدومو یک بال ارزیابی محصولات رسانه‌ای دارد که الان در فیلم، انیمیشن، سریال، برنامه‌های تلویزیونی و بازی‌های دیجیتال ما جلو رفته‌ایم و ارزیابی داریم. الان بیش از ۱۵۰۰ محصول را ارزیابی کرده‌ایم و بزودی امسال و سال آینده وارد حوزه کتاب، بازی‌های رومیزی و مباحث دیگر نیز خواهیم شد ان‌شاءالله.
غیر از بال ارزیابی، کدومو یک بخش آموزش هم دارد که در قالب مقالات و تولیدات چندرسانه‌ای نکاتی را در حوزه تربیت رسانه‌ای با والدین درمیان می‌گذارد. مثلاً اگر فرزند من به بازی‌های دیجیتالی اعتیاد پیدا کرده باشد باید چکار کنم؟ یا مثلاً فرزند من چند ساعت در روز می‌تواند در شبکه‌های اجتماعی حضور داشته باشد؟ چطور با او تعامل کنم؟
هنگام طراحی چنین پلتفرمی الگوهای جهانی را هم بررسی کردید؟ پشتوانه پژوهشی کدومو چه چیزهایی بوده‌است؟
راجع به اینکه کدومو مبتنی بر چه پشتوانه‌ای این حرف‌ها را می‌زند باید بگویم حدود سه سال پیش، فاز اولیه کدومو که فاز پژوهشی آن بود شروع شد و یک سال و نیم طول کشید. ما تجربه نظام رده‌بندی سنی ۱۳ کشور مهم دنیا را بنچ‌مارک و تحلیل کردیم و این خودش تبدیل به یک خروجی علمی قابل توجهی شد. چون فهمیدیم که دنیا در حوزه نظام رده‌بندی دارد چه می‌کند و چه تضمین‌هایی برایش دارد. به غیر از آن مدل موفق نمونه خارجی کدومو و نمونه‌های مشابه خارجی‌اش را بررسی و تحلیل کردیم و پشت پرده‌هایش را بررسی کردیم.
بعلاوه به هشت سند پژوهشی رسیدیم که از جمله آن‌ها می‌شود به «سند روانشناسی کودک و نوجوان»، «سند جامعه‌شناسی»، «سند خلقیات جامعه ایرانی»، «سند رسانه‌شناسی» اشاره کرد. این‌ها پشتوانه علمی کدومو هستند.
از دل آن ۸سند «شیوه‌نامه ارزیابی تربیتی فیلم و انیمیشن و بازی‌های دیجیتال» بیرون کشیده شد. یعنی ما عملاً ۱۰ سند پشتیبان در کدومو داریم که مبتنی بر آن‌ها کار را پیش می‌بریم.
این اسناد به تأیید اساتیدی از دانشگاه تهران و دانشگاه‌های دیگر رسیده و ما مدام با این اساتید در انجمن علمی کدومو در ارتباط هستیم. یعنی ویرایش‌های مختلف شیوه‌نامه‌ها و اسنادمان را با آن‌ها درمیان می‌گذاریم، گاهی در آن‌ها تجدیدنظر می‌کنیم و حتی خروجی کارها مثل همین را در جلسات متن‌خوانی به تأیید اساتید می‌رسانیم و اگر لازم باشد اصلاح می‌کنیم. این یک روند در جریانی است که بتوانیم ان‌شاءالله پشتیبانی و پشتوانه محکمی برای تحلیل‌های تربیتی که داریم، داشته باشیم.
به نظر می‌رسد کدومو در پشت صحنه خود دوست دارد صرفا یک تریبون یکطرفه نباشد و تعاملات پویایی با مخاطبان خود داشته باشد. این موضوع در سایت و حتی صفحه اجتماعی کدومو مشخص است.
کدومو واقعا نمی‌خواهد خودش مثل یک کارشناس یکسری نکات را از بالا به والدین گوشزد کند و حالت یکسویه داشته باشد
این اصلاً مدنظر ما نیست. مهم‌ترین بخش و واحد در کدومو، باشگاه والدین کدومو است. بخصوص مادرهای دغدغه‌مندی که به طرق مختلف با کدومو در ارتباط هستند و مدام ما یا آن‌ها به شیوه‌های مختلف ارتباط داریم و نظراتشان را می‌گیریم.
این خودش را در جاهای مختلفی در باشگاه مخاطبین و سایت و در باشگاه والدین و شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد. بطور مثال ما برای هر محصول غیر از پیشنهاد رده‌بندی سنی که خود کارشناس کدومو می‌دهد، رده‌بندی سنی والدین را هم داریم. مثلاً ممکن است یک اثری را کدومو +۱۴سال رده‌بندی کرده باشد ولی والدین آن را +۱۵ یا +۱۳ رده‌بندی کرده باشند.
ما در واقع به این سمت داریم حرکت می‌کنیم و این مسیر ما است که اتفاقاً خانواده‌ها درباره محصولات رسانه‌ای نظر بدهند و فعالانه در این موضوع مشارکت کنند. در این زمینه یکی از نمودهایش کامنت‌های سایت و امکان درج رده‌بندی سنی محصولات در سایت کدومو است که به تازگی راه افتاده است. مخصوصاً برای محصولات مهم‌تر بازخوردهای بیشتری گرفته‌ایم.
یک امکان دیگر برنامه‌های متعددی است که در باشگاه والدین ما در نظر گرفته شده است. تعداد قابل توجهی از آن‌ها اجرا نیز شده است. ایونت‌های مامان‌ها را داریم. تقریباً هر دو هفته یکبار قرار مادرانه در کدومو داریم که مامان‌های کدومویی می‌آیند و دورهم جمع می‌شوند و راجع به تجربه استفاده فرزندانشان از محصولات رسانه‌ای و موضوعات مختلف که در واقع دغدغه‌شان است، صحبت می‌کنند و با ما در ارتباط هستند.
کدومو برای پدرها هم برنامه‌ای داشته‌است؟ چون همیشه وقتی بحث روابط با فرزندان و تربیت آن‌ها می‌شود فقط مادران دعوت می‌شوند.
رویدادهای دیگری هم داشتیم. مثلاً رویداد بازی پدر_فرزندی را ماه گذشته داشتیم که پدرها و پسرهایی که گیمر بودند، با هم آمدند در کدومو و یک رویدادی را اجرا کردند که حول همکاری در بازی‌های دیجیتال و انتخاب بازی‌های مناسب برای خانواده بود.
همچنین ما بزودی طرح سینما کدومو، تماشای دسته‌جمعی والدین در سینما را خواهیم داشت. در این رویداد قرار است یک انیمیشنی را ببیند و درباره آن صحبت کنیم.
خلاصه باشگاه والدین ما فعال است و هدف از تشکیل آن به نوعی انجمن حمایت از حقوق رسانه‌ای کودک و نوجوان است. این حقیقت تلخی است که شاهد هستیم اگر به هر صنفی یک بی‌احترامی کوچک هم بشود، یک عده بعنوان مدافعان و حامیان آن صنف به حق از آن دفاع می‌کنند. منتها ما حس می‌کنیم کودک و نوجوان خیلی بی‌دفاع است. مامان‌ها و باباهایی که بچه‌هایشان مصرف رسانه‌ای دارند خیلی در این فضا در کشور ما فعلاً بی‌دفاع هستند. کدومو سعی می‌کند با باشگاه والدینش به نوعی این مامان‌ها را دورهم جمع کند و برایشان ارزش خلق کند و بتواند این جمع را پشتیبانی کند.
در همین گفت‌وگو هم می‌خواهم از هر مادر، پدر، مربی و هرکس که به این موضوع علاقه‌مند است، با ما در ارتباط باشد تا ما بتوانیم این جمع را گسترش دهیم.
ارزشگذاری و ارزیابی که کدومو انجام می‌دهد مورد توجه پلتفرم‌های پخش فیلم هم قرار گرفته‌است تا همکاری مشترک داشته باشند؟
بله از جمله فعالیت‌های جدیدتر کدومو می‌توان به همکاری‌مان با فیلیمو اشاره کرد که چند ماهی است شروع شده. کدومو و فیلیمو همکاریشان را آغاز کرده‌اند و خبر این اتفاق در خیلی از سایت‌ها کار شده است.
به این شکل که یکسری انیمیشن‌ها و فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی که از طریق فیلیمو پخش می‌شود، همان‌جا در صفحه آن اثر، لینک تحلیل تربیتی کدومو هم گذاشته می‌شود و بالعکس؛ اگر کدومو هم آن محصول را سالم تشخیص بدهد، لینک تماشای آن در فیلیمو را ارائه می‌دهد. در واقع ما به لحظه‌ی مصرف نزدیک‌تر شدیم. به جای اینکه طرف در فیلیمو یا در هر VOD یک چیزی را ببیند و بعد تحلیلش را در کدومو بخواند، کدومو در فیلیمو قرار گرفته و این همکاری ان‌شاءالله قرار است بیشتر گسترش پیدا بکند و به تازگی هم با تلوبیون همکاری‌مان را آغاز کردیم.
کدومو بخش پژوهشی هم دارد؟ پژوهشی که به صورت دقیق محتواهای رسانه‌ای را تخصصی و به شکل مفصل‌تری پژوهش کند؟
بله. بخش‌های جدید دیگری به کدومو اضافه شده که از آن‌ها می‌شود به کارگروه فیلم‌ها و انیمیشن‌های کره‌ای اشاره کرد که ذیل آن فعالیت‌های پژوهشی و اجرایی جالبی تعریف شده و به خروجی رسیده. ما زیست نوجوانان در حوزه فیلم‌های کره‌ای و موسیقی‌های کره‌ای را بررسی کرده‌ایم. حالا با رویکردی که کدومو دارد این محتوا می‌تواند قابل ارائه باشد و می‌شود راجع به آن خیلی صحبت کرد.
در ادامه کارگروه انیمه را هم داریم که در این حوزه فعال است و کارهای خوبی را شروع کرده و انجام داده است.
در حوزه بازی‌های دیجیتال نیز پژوهش‌های خوبی انجام دادیم و با نوجوان‌ها هم در ارتباطیم.
به زودی باشگاه نوجوان کدومو ان‌شاءالله راه‌اندازی خواهد شد. چون ما دیده‌ایم که عملاً بخش مهمی از مخاطبین ما نوجوانان هستند که دارند کدومو را مصرف می‌کنند. در طراحی اولیه ما این نبود، ولی جلوتر که رفتیم دیدیم یک قشر خیلی خوبی از نوجوان‌ها به کدومو علاقه‌مند شده‌اند و دارند از آن استفاده می‌کنند. ما هم به فکر راه‌اندازی باشگاه نوجوان کدومو در کنار باشگاه مادران و... افتادیم تا بتوانیم با نوجوان‌ها فعالیت‌های خوبی را تعریف کنیم.
کدومو در راستای این آگاهی‌بخشی کلاس هم برگزار می‌کند؟
بله راجع به خدمات دیگر کدومو اگر بخواهم صحبت کنم، یکی برگزاری دورههای آموزشی در حوزه تربیت رسانه‌ای است. کدومو در حوزه تربیت رسانه‌ای دورههای آموزشی مختلفی را با همکاری با مرکز آموزشی میم برگزار می‌کند. به طور مثال در دوره اخیری که برگزار شد به اسم دوره‌ی «کافی نت» به این معنا که «نت کافی است»، راجع به موضوع اعتیاد رسانه‌ای کودک و نوجوان بحث شد، خانواده‌ها شرکت کردند و اساتید مختلفی راجع به این مسئله صحبت کردند. خیلی دوره مفیدی بود.
دوره‌ای که ما بزودی برگزار خواهیم کرد، دوره راهنمای بازی‌های دیجیتال است. این دوره از یازده بهمن ماه شروع خواهد شد و الان در مرحله ثبت‌نام است.
در این دوره ما می‌خواهیم والدین را در این زمینه توانمند کنیم تا درباره بازی‌های دیجیتال که به صورت گسترده بین نوجوان‌ها مصرف می‌شود، آگاهی بیشتری داشته باشند و بتوانند با آن‌ها تعامل کنند نه تقابل! و اتفاقاً یک اتفاق خوب در خانواده بیفتد.
خدمت دیگر کدومو که خیلی برای ما مهم است، ارائه دستچین‌های محتوایی متنوع و مختلف از محصولات رسانه‌ای است.
به طور مثال انیمیشن‌های سالم برای فلان رده سنی. بجای اینکه والد بخواهد دنبال این انیمیشن‌ها بگردد یا تک‌تک ارزیابی‌هایی را بخواند و زمان قابل توجهی را صرف کند، ما بسته و دستچین به آن‌ها معرفی می‌کنیم که مثلاً برای این رده سنی این انیمیشن‌ها یا این بازی‌های دیجیتال یا این بردگیم‌ها مناسب است.
حتی بسته‌های موضوعی هم داریم. به طور مثال شما به ما می‌گویید که من می‌خواهم روحیه همکاری در فرزندم تقویت شود. کدومو برای تقویت همکاری در فرزند، انیمیشن‌ها و بازی‌های دیجیتالی و کتاب‌هایی را در آن دستچین معرفی می‌کند. بخشی از این دستچین‌ها و بسته‌های محتوایی روی شبکه‌های اجتماعی‌مان هم کار شده است. بخشی از آن‌ها هم کار خواهد شد. بخش دیگری از آن‌ها نیز به طور خاص برای والدینی که در باشگاه والدین ما عضو هستند، ارسال می‌شود. این هم خدمت دیگری است.
خدمت دیگری که به زودی از آن رونمایی می‌شود، سامانه مشاوره کدومو با برند «پرسان» است. اساتید حوزه تربیت رسانه‌ای هرکدام در آن سامانه پروفایلی دارند و والدین می‌توانند آنجا سوالاتشان را تحت این موضوعات از آن اساتید بپرسند و به شکل سیستمی این‌ها جمع‌آوری شود، اساتید در آن پلتفرم جواب بدهند و یک اتفاق خوبی فکر می‌کنم بتواند بیفتد.
شبکه‌های اجتماعی کدومو فعال است و ما دوست داریم با این دوستانی که این گزارش را می‌خوانند در ارتباط باشیم. همچنین تقریباً در همه پیام‌رسان‌ها حضور داریم. در شبکه‌های اجتماعی دیگر بخصوص اینستاگرام هم هستیم. پس مخاطبان به راحتی می‌توانند به ما مراجعه کنند.
حامی اصلی پروژه کدومو معاونت کودک و نوجوان تبیان است که این پروژه را حمایت می‌کند.
کدومو توضیح دیگری دارد که بخواهید دربارش توضیح دهید؟
باید بگویم ما یک شعار در کدومو داریم: «پدران و مادران جهان، متحد شوید» ما امیدواریم بتوانیم از طریق پروژه کدومو و از طریق باشگاه والدینش یک جمع خیلی دوست‌داشتنی و آگاه از پدران و مادران و مربیان را تشکیل بدهیم. کسانی که مصرف رسانه‌ای کودک و نوجوانشان، تربیت رسانه‌ای بچه‌هایشان و دور نگه داشتن فرزندانشان از آسیب‌های رسانه‌ای برایشان دغدغه است. حتی آشتی دادن خانواده با محصولات سالم رسانه‌ای، یعنی جنبه‌های ایجابی‌اش نیز برای آن جمع مسئله است.
ما هر هفته غیر از بحث بسته‌ها و دستچین‌ها، یک محصول مناسب تماشای خانوادگی به والدین معرفی می‌کنیم. این کار در راستای این است که خانواده بتواند اتفاقاً از طریق مصرف محصولات رسانه‌ای سالم یک جمع گرم‌تری را تجربه کند.
مجدداً بعنوان مدیر محصول کدومو، از همه والدینی که این گفت‌وگو را خواندند، خواهش می‌کنم که به جمع ما بپیوندند. مطمئنم که می‌تواند سرمنشأ اتفاقات خیلی خوبی باشد.
مصاحبه: عطیه‌همتی
