هوش مصنوعی ساختار را می فهمد اما عاطفه را نه/ماشین نمی‌داند دلتنگی چیست!
شبکه خبری ایران ۲۴ در پی گسترش روزافزون هوش مصنوعی و استفاده از آن در عرصه‌های مختلف هنری، با هنرمندان عرصه‌های مختلف گفت وگو کرده و نظر آنها درباره تاثیر هوش مصنوعی در کارشان و نحوه تعامل با این غول فناوری را جویا می‌شود.
نخستین گفت وگو با امیر منوچهری گوینده و دوبلور انجام شد که برای خواندن آن می‌توانید اینجا کلیک کنید.
گفت وگو با سعید هلیچی شاعر و مترجم زبان عربی، دومین گفت‌و‌گو در این زمینه است که در ادامه خواننده آن خواهید بود:
به عنوان یک مترجم تاثیر ظهور ابزار‌های ترجمه هوش مصنوعی را در ترجمه چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا آن را فرصتی برای گسترش دنیای ترجمه یا تهدیدی برای خلاقیت انسانی میبیند؟
به‌نظرم هوش مصنوعی در ترجمه مثل باد است؛ می‌تواند مسیر را هموار کند یا معنا را پراکنده. من آن را تهدید نمی‌بینم، بلکه نیرویی می‌دانم که اگر درست به‌کار گرفته شود، می‌تواند مرز‌های زبان را گسترش دهد. اما ترجمه برای من فقط جابه‌جایی واژه‌ها نیست؛ لحظه‌ای‌ست که انسان روحش را از زبانی به زبان دیگر عبور می‌دهد و این تجربه هنوز از توانِ هوش مصنوعی خارج است.
فکرمی‌کنید هوش مصنوعی تا چه اندازه می‌تواند در ترجمه آثار ادبی موفق باشد؟ آیا انتقال عواطف پیچیده انسانی در متون ادبی و شعر تنها با ماشین امکان پذیر است؟ یا این عرصه همچنان انسانی باقی خواهد ماند؟
ترجمه ادبی جاییست که عقل کافی نیست، باید حس داشت. هوش مصنوعی شاید بتواند ساختار را بفهمد، اما عاطفه را نه. شعر و ادبیات از تاریکیِ درون انسان می‌آیند، از زخم‌ها و رؤیاها. باور دارم که حتی اگر روزی ابزار‌های نو و مدرن بی‌نقص ترجمه کنند، باز هم جایی برای ترجمه انسانی باقی می‌ماند، چون معنا همیشه با دل سنجیده می‌شود، نه با منطق.
به نظر میرسد ترجمه از زبان عربی با توجه به گستردگی که این زبان دارد ظرافت و دقت بیشتری می‌طلبد، آیا ابزار‌های هوش مصنوعی به همان میزان که در ترجمه زبان انگلیسی مهارت دارند در زبان عربی یا دیگر زبان‌ها هم قابل استفاده هستند؟
- زبان عربی برای من زبانی‌ست که در آن موسیقی و معنا یکی‌اند. ترجمه‌اش فقط دانستن واژه‌ها نیست، باید نفسِ جمله را شنید. هوش مصنوعی در زبان‌هایی مثل انگلیسی پیشرفته‌تر است، اما در عربی هنوز درگیر ظرافت‌ها و لایه‌های معناست. گاهی ترجمه‌اش درست است، اما جان ندارد. مثل صدایی که نت‌ها را می‌زند ولی روح آهنگ را نمی‌فهمد.
- تجربه شما از استفاده از هوش مصنوعی در ترجمه متون چیست تا چه میزان در کار‌های خود از آن بهره می‌برید؟
من از هوش مصنوعی استفاده می‌کنم، اما نه برای ترجمه نهایی. برایم ابزاری‌ست برای گشودن مسیر‌های تازه، برای مقایسه و تأمل. گاهی مرا به زاویه‌ای از متن می‌برد که خودم ندیده بودم، اما همیشه برمی‌گردم تا با حس و تجربه‌ی انسانی‌ام تصمیم بگیرم. ترجمه برایم نوعی گفت‌و‌گو با متن است و در گفت‌و‌گو، هنوز انسان باید پاسخ دهد.
شما شاعر هم هستید با توجه به پیشرفته بودن مدل‌های زبانی هوش مصنوعی، آیا هوش مصنوعی می‌تواند تهدید یا رغیبی برای شاعران باشد؟
شعر جاییست که منطق در برابر احساس زانو می‌زند. شاید هوش مصنوعی بتواند شعری بسازد از نظر زبانی درست، اما شعرِ واقعی در لرزش دل است، در خاطره و خیال. من نگران رقیب شدنش نیستم، چون ماشین نمی‌داند دلتنگی چیست. شعر از درد می‌آید، و تا وقتی درد انسانی باقی‌ست، شعر هم انسانی خواهد ماند.
