ستاره اسکندری: «قاتل و وحشی» مروج خشونت نیست

ستاره اسکندری در نشست فیلم سینمایی «قاتل و وحشی» درباره حمید نعمت الله سازنده این اثر گفت: حمید نعمت الله از جمله فیلمسازانی است که جایگاه سازنده‌ای در سینمای ایران دارد. آثار او مستلزم دیدن واقعیت‌های جامعه و واکاوی روح انسان است. تنوع ژانر و فضای فیلم نعمت الله نشان دهنده نوع جهان بینی مستقل در فضای فیلمسازی است که کمتر می‌توان در کار‌های دیگر فیلمسازان مشاهده کرد. سابقه آشنایی من با نعمت الله به پیشنهاد بازی در «وضعیت سفید» بر می‌گردد که در آن سال صورت نگرفت و سرانجام این همکاری در فیلم «قاتل و وحشی» محقق شد. 

وی درباره حضور در فیلم «قاتل و وحشی» گفت: این تجربه برای من فقط حرفه بازیگری نبود، بلکه وضعیتی پرتنش و لایه‌های عمیق روحی پنهان را به نمایش گذاشت و بازیگران این فیلم با خشنوت و ترس در ذات بشر رو به رو شدند. حتی با گذشت زمان اثرات عمیق روحی  نقش ادامه داشت به حدی که مرز واقعیت و نقش محو شد. خشونتی که در این فیلم وجود داشت در مقابل خشونتی که در جهان وجود دارد پدیده‌ای ناچیزی است؛ از این روز «قاتل و وحشی» مروج خشونت نیست، بلکه بازتابی از انسان معاصر در جهان آشفته است.

اسکندری افزود: «قاتل و وحشی» در جهت نکوهش خشونت گام برداشت و بر پرسش اساسی که ذهن انسان را درگیر می‌کند و بر معصومیت انسان در برابر بدطینتی تاکید دارد. این فیلم از دل جامعه به میان آمد و تلاشی صریح برای روبرو شدن انسان با حقیقت است؛ همان چیزی که خیلی‌ها از آن فراری هستند. 

وی درباره محدودیت سیاستگذاری فرهنگی در سینما و تلویزیون تصریح کرد: مسئولان فرهنگی قادر به محدود کردن خلاقیت و اندیشه یک هنرمند نیستند که چه چیزی را بپذیرد یا نپذیرد. «باشو، غریبه کوچک» نماد یکی از آن فیلم هایی است که درگیر مسئله توقیف شده؛ مگر از این فیلم صلح آمیزتر، شاعرانه و ضد خشونت‌تر داریم؟ صرفا به علت کج فهمی و بدسلیقگی مسئولان توقیف شده و دقیقا به همان افرادی افتخار می‌کنیم که آثارشان را حذف کرده ایم. این موضوع تناقضات سیستم فرهنگی را بیش از پیش نشان می دهد. اینکه چرا یک نفر باید جلوی اکران فیلم را بگیرد و حتی زمانیکه اکثریت موافق هستند کار به تصمیمات شخصی برسد. این موضوع بیانگر چالش مدیران فرهنگی است که آسیب آن را هنرمندان می‌بینند و سرنوشت فیلم‌های مهم به تصمیمات فردی و غیرکارشناس گرده کور خورده است. با این وجود سینما قادر به احیای دوباره و برگشتن به اصل خود است.

بازیگر سینما درباره صدور مجور گفت: افرادی هستند که در زمینه صدور مجوز دارای پرونده سفیدی هستند از جمله آقای میثم زندی. این اقدامات صحیح حتی در محدودیت‌ها با اعتبار خواهد بود و اینگونه تصمیمات محافظه کارانه باعث ننگ و بدنامی افراد در مدیریت می‌شود.

در بخش دیگر نشست، نیما حسنی نسب منتقد سینما درباره «قاتل و وحشی» گفت: این فیلم اثر مهم سینمای ایران است که در طول این سال‌ها حواشی و موضوعات گسترده‌ای را دربرداشت. منتقدان سینما بر آن باورند توقیف یک اثر به نوبه خود، مصداقی علیه خلاقیت، تلاش عوامل فیلم و سرمایه فرهنگی یک کشور است. یکی از مباحث اصلی توقیف این فیلم این است که بی پروایی، شلختگی و ابتذال در برخی تولیدات سینمایی شبکه خانگی را به چالش می‌کشد.

این نویسنده و منتقد سینمایی یادآورمی‌شود: میزان خشنوت در این فیلم در مقایسه با تمام تولیدات سینمایی عجیب و خارج ازعرف نیست. اگر لازم به برخورد بود می‌توان از راه‌هایی مانند درجه بندی سنی و هشدار نمایشی استفاده کرد تا زمینه نقد و تحلیل اثر را فرهم کند. این اثر اگر زمینه نقد آن فراهم شود می‌تواند جایگاه سینما را به عنوان مهمترین واقعیت‌های اجتماعی که همیشه در لفافه بوده  تقویت کند.

حسنی نسب درباره وضعیت فرهنگی و صدور مجوزها گفت: وضعیت فرهنگی نشان دهنده این است که مدیران محدودیت‌های سازمانی دارند و قدرت تصمیم گیری محدود است. بیشتر قالب کارمندی و محافظه کاری را شکل می‌دهد. مدیر فرهنگی نداریم که به صورت مستقل بتواند مجوز‌های مهم را صادر کند و این ساختار موجود امکان تصمیم گیری مستقل را کاهش می دهد.

پرویز جاهد دیگر منتقد و مدرس سینما نیز در این نشس با بیان محدودیت قانونی و شرعی زنان در سینما گفت: در سال‌های اخیر سینمای ایران محدودیت‌های جدیدی را برای زنان سینماگر اعمال می‌کند و فقط مربوط به حجاب و نوع پوشش نیست. به وفور در بسیاری از فیلم‌ها می‌بینیم که امکان نمایش طبیعی بدن زنان و نحوه ارائه روابط با موانع جدی روبه رو شده است. در حال حاضر ممکن است زنانی بی‌حجاب در فضای عمومی ببینیم، اما دوربین سینما اجازه نمایش آنها را ندارد. در نتیجه این امر باعث شکل گیری سینمای زیرزمینی شده؛ سینمایی که بدون نظارت جایزه هم می‌گیرد. تماشاگر نمی‌تواند باور کند که در خیابان محدودیت‌ها رعایت نمی‌شود، اما در فیلم زن به شکل غیرواقعی نمایش داده شود. این محدودیت‌ها شامل فیلم‌هایی است که وجود صحنه‌های خشونت یا حضور بی حجاب زنان، وضعیت پروانه فیلم را به تعویق انداخته‌اند. در نمایش خانگی همان فیلم‌ها را با اصلاحات به مخاطب عرضه کردند که نشان دهنده تنوع برخورد قانونی فرهنگی است.

در ادامه این نشست، مهدی کوهیان کارشناس ارشد حقوق ارتباطات و حقوقدان فرهنگ، هنر و رسانه گفت: بر اساس آیین نامه های نظارتی، ضوابط حضور زنان باید به نحوی باشد که با کرامت انسانی مغایرت نداشته باشد، اما در واقع هیچ استاندارد درستی شکل نگرفته است. به استناد تاریخ، بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران و مراجع وقت، رعایت ضوابط قانونی و شرعی را مبنای تصمیم گیری نهاد نظارتی و صدور پروانه نمایش قرار داده‌اند. بازنمایی غیرواقعی زنان، تصویری تحریف‌شده از ایران ارائه می‌دهد و به نوعی آب ریختن به آسیاب جریان فرهنگی خارجی است که با سانسور داخلی مقابله می‌کند.

نشست برنامه «قاتل و وحشی» درباره داستان توقیف فیلم حمید نعمت‌الله و انتظاری ۶ ساله، روز یکشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۴ در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

همچنین در این نشست، پادکستی با موضوع توقیف فیلم «قاتل و وحشی» با روایت رخشان بنی‌اعتماد، لیلا حاتمی، شهرام حقیقت‌دوست و لیلی رشیدی پخش شد.

«قاتل و وحشی» محصول سال ۱۳۹۸ به نویسندگی، تهیه کنندگی و کارگردانی حمید نعمت الله، درام اجتماعی است ولیلا حاتمی، امین حیایی، ستاره اسکندری، شهرام حقیقت دوست، عزت الله رمضانی و... ایفای نقش می‌کنند. این فیلم سال ۱۳۹۹ آماده نمایش شد، اما بدلیل توقیف از اکران بازماند.