عبدالجبار کاکایی: موسیقی و ترانه باید برای همه ذائقه ها تولید شود

عبدالجبار کاکایی در گفت‌و‌گو با ایران۲۴ درباره ترانه‌های امروزی و اینکه گفته می‌شود خیلی از آنها بدآموزی داشته و مناسب پخش نیستند، عنوان کرد: با صدور یک حکم درباره همه موضوع ترانه مخالفم. ترانه بستر بیان احساسات همه افراد جامعه است. همه حق دارند با ترانه ارتباط برقرار کنند و ترانه برای گروه خاصی نیست که بگویند حتما باید در این ریل حرکت کنید.

این ترانه‌سرا افزود: ترانه‌ای داریم که کارش انتقال آموزه‌ها از نسلی به نسل دیگر است و باید ماندگار و جاودان شود، اما این همه ترانه نیست. مردم نیاز به موسیقی دارند. به ویژه وقتی کلام با موسیقی تلفیق می‌شود در خدمت طبقات پایین جامعه است که خیلی دانش وسیع علمی ندارند، اما با موسیقی زندگی می‌کنند. ترانه باید به اینها هم خوراک بدهد. موضوع موسیقی و ترانه مثل منو یک رستوران است که باید موافق همه ذائقه ها غذا داشته باشد، از میرزا قاسمی تا چلو کباب سلطانی! نباید سعی کنیم همه را به یک مسیر برانیم. ایجاد دیکتاتوری برای سرودن ترانه غلط است.

کاکایی همچنین گفت: با گسترش ترانه عوامانه و محدود کردن ترانه هنری هم مخالفم. متاسفانه معمولا در روزگار ما بعضی از نظام‌های سیاسی از ترس اینکه ترانه جدی موقعیت حاکمیت را به خطر می‌اندازد، جلوی این ترانه‌ها را می‌گیرند، اما در را برای ترانه‌های عامیانه باز می کنند. این هم یک رفتار غیرواقعی با موضوع ترانه است و از همان جنس است که می‌خواهند ترانه در ابتذال بماند، اما نزدیک به مسائل حساس سیاسی نشود.

نویسنده مجموعه شعر«آوازهای واپسین» درباره موجی که در سال‌های اخیر برای حذف واژگان عربی از زبان فارسی ایجاد شده، با بیان اینکه اینکار شدنی نیست، خاطر نشان کرد: فرهنگ و پیشینه‌ ما در زبان فارسی و آثار ما همه گواه این است که آمیختن زبان فارسی با زبان‌های حاشیه به ویژه زبان عربی سبب تالیفات فراوان و فربه شدن زبان فارسی شده است. ترجمه‌هایی که از زبان عربی اتفاق افتاد و کتاب‌هایی که به زبان عربی توسط علمای ما در سمرقند، بخارا و مناطق کاملا فارس نشین نگاشته می‌شد، شاهد این موضوع است. تلفیق زبان فارسی با عربی و افزودن واژه‌ها، زبان را بستر انتقال آموزه‌های اخلاقی کرد.

کاکایی افزود: به نظر من هدف زبان انتقال آموزه‌های اخلاقی است و ساختار زبان با بهم ریختن نحو است که بهم می‌ریزد، در غیر این صورت ورود واژه‌ها باعث فربه شدن زبان است. خود قرآن کلمات عبری دارد. خیلی از کلمات فارسی هم وارد زبان عربی شده است. این داد و ستد کلمات نمی‌تواند زبان را به خطر بی‌اندازد.

وی ادامه داد: در عین حال اعتقاد دارم که نباید در ورود واژه‌های بیگانه افراط کرد. زبان این توانایی را دارد که برخی واژه‌های بیگانه را جایگزین کند. به خاطر دارم وقتی سوار هواپیمای تاجیکستان شده بودیم، مهماندار به جای «ماسک‌های اکسیژن» می‌گفت «نقاب‌های هواجهنده» و به جای «هوا به طور اتوماتیک» «هوا به طور رفت و آمدی» را به کار می‌برد. وقتی زبان قابلیت ساختن واژ‌هایی را دارد که زیباست می‌تواند آنها را جایگزین واژه‌های بیگانه کند. به ویژه امروز که با اختراعات و اکتشافات، کلمات جدیدی وارد زبان می‌شود. هویت زبان با اجرای نحوش و با واج آرایی‌اش است که حفظ می‌شود.

کاکایی با اشاره به خواندن اشعار حافظ در شب یلدا عنوان کرد: خوشبختانه شب یلدا بدل شده به بستری برای انتقال معرفت پیشینیان. مولانا می‌گوید از سختن کهنه گاهی می‌توان دریافت‌های نو کرد. به نظر من در خواندن شعر حافظ و توجه به امثال و حکایت‌های قدیم، گاهی می‌شود برداشت‌های جدید و خوبی داشت.