رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه علم و فناوری - میثا سبز‌علی‌زاده: شاید بنظر برسد تحقیقات و اکتشافات فضایی متاثر از حوادث اتفاق افتاده روی زمین نباشند اما این تصور کاملا اشتباه است. جنگ روسیه علیه اکراین چندین برنامه فضایی از سیستم پرتاب موشک تا مریخ‌نوردی که برای کاوش مریخ تنظیم شده بود را به تعطیلی کشاند. حتی دیمیتری روگوزین، مدیر آژانس فضایی روسیه با تهدید اروپا و امریکا گفته بود: «آیا می‌خواهید همکاری ما در ایستگاه فضایی بین‌المللی را نابود کنید؟ چه کسی از خروج ایستگاه فضایی از مدار و سقوط کنترل نشده‌ی آن بر ایالات متحده یا اروپا جلوگیری خواهد کرد؟» از سیستم پرتاب موشک گرفته تا مریخ نوردی که برای کاوش مریخ تنظیم شده است، طیف گسترده ای از ماموریت های فضایی به دلیل تشدید تنش ها در زمین در پی تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین در 24 فوریه، با تعویق یا لغو مواجه شده‌اند.
با توجه به تحریم های اعمال شده اتحادیه اروپا و ایالات متحده علیه روسیه، این کشور مجبور به تعویق یا لغو برنامه های فضایی خود شده است. این تغییرات بر همه چیز تأثیر می گذارد؛ از همکاری های بین المللی گرفته تا مأموریت های فضایی که به موشک های روسی متکی هستند. در اینجا نگاهی دقیق تر به برخی از این پروژه ها داریم.
ماموریت ExoMars با همکاری آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی روسیه Roscosmos برنامه‌ریزی شده است. این یک ماموریت دو قسمتی به مریخ است که از یک مدارگرد و یک مریخ‌نورد تشکیل شده است. این مدارگرد از اواخر سال 2016 در سیاره سرخ بوده اما مریخ‌نورد روزالیند فرانکلین قرار بود سپتامبر امسال پرتاب شود. آژانس فضایی اروپا در بیانیه‌ای در 28 فوریه در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین اعلام کرد: تحریم های اتخاذ شده پرتاب در سال 2022 را بسیار دور می کند.»
با توجه به موقعیت مدار زمین و مریخ، مستقیم ترین مسیر یک فضاپیما از سیاره ما به مریخ هر دو سال یکبار امکان پذیر است و کمتر از دوهفته زمان برای انجام پرتاب وجود دارد. مریخ نورد ExoMars که به دنبال نشانه هایی از زندگی گذشته خواهد بود، در ابتدا قرار بود در سال 2020 به فضا پرتاب شود اما به دلیل بیماری همه گیر و مسائل فنی، تا سال 2022 به تعویق افتاد و اکنون احتمال به تعویق افتادن این پرتاب تا سال 2024 وجود دارد.
این رصدخانه پرتو ایکس که به طور مشترک توسط آلمان و روسیه اداره می‌شود در دوسال و نیم گذشته صدها جرم آسمانی از جمله "گاو کیهانی" را کشف کرده و ساختار اصلی جهان را در مقیاس بزرگ ترسیم کرده و بر اساس بیانیه رهبر SRG در ۲۶ فوریه، آلمانی ها به منظور تعلیق همکاری با روسیه این تلسکوپ را در حالت ایمن قرار دادند. بر اساس گفته آندریا مرلونی، ستاره شناس موسسه ماکس پلانک، در حالت کنونی دستگاه روشن است اما هیچ داده‌ای دریافت نمی‌کند. او خاطر نشان کرد این حالت برگشت پذیر است وی هیچگونه اظهارتظری درباره ادامه همکاری با روسیه نکرد.
درمقابل خبرگزاری روسی تاس در 1 مارس گزارش داد که Roscosmos قصد دارد ضرر مالی این اقدام و سایر تحریم‌های فضایی اروپا را تخمین بزند و آژانس فضایی روسیه پس از آن صورت‌حساب «طرف اروپایی» پروژه‌ها را صادر خواهد کرد.
شرکت بریتانیایی OneWeb که در حال ساخت یک شبکه اینترنتی است نیز با تعویق پرتاب مواجه است. یک موشک سایوز قرار بود در 4 مارس چند ده ماهواره OneWeb را ارسال کند اما در ساعات اولیه 2 مارس، رئیس Roscosmos توییت کرد که آژانس فضایی این کار را بدون ضمانت شرکت برای بر عدم استفاده از آنها برای مقاصد نظامی، انجام نمی‌دهد. او همچنین از دولت بریتانیا خواست که سهم خود از این مأموریت را بفروشد ولی دولت بریتانیا از انجام آن خودداری کرده است.
در واکنش به تحریم های بین المللی علیه روسیه، رئیس Roscosmos در 26 فوریه اعلام کرد که این آژانس همکاری با فرودگاه فضایی اروپا در Kourou، گویان فرانسه را تعلیق کرده و ده ها کارمند خود را از سایت خارج می کند. قرار بود چندین ماموریت فضایی از جمله یک جفت ماهواره جهت یابی اروپاییای از این مکان و از طریق یک موشک روسی سایوز در در اوایل آوریل سال آینده پرتاب شود.
جنگ بر فعالیت های فضایی ایالات متحده نیز تأثیر گذاشته است اما این اثر کمتر از تاثیری است که بر برنامه‌های سایر همتایان اروپایی امریکا واقع شده است. هرچند ناسا کمتر به Roscosmos متکی است اما هنوز برخی از اثرات حس می‌شوند. به عنوان مثال در تلافی تحریم های ایالات متحده، رئیس Roscosmos در 26 فوریه توییت کرد که مشارکت ناسا در ماموریت Venera-D به زهره که روسیه رهبری آن را بر عهده دارد درست نیست و Venera-D تا اواخر این دهه پرتاب نخواهد شد.
منبع:
"How Russia’s war in Ukraine hinders space research and exploration | Science News" https://www.sciencenews.org/article/russia-ukraine-war-space-science-nasa
