هوش مصنوعی چه تاثیری بر دانش‌آموزان دارد؟
به گزارش شبکه خبری ایران۲۴، الجزیره در مطلبی که اخیرا درباره تاثیر هوش مصنوعی بر دانش‌آموزان منتشر کرده نوشته است: استفاده از ابزار‌های هوش مصنوعی، به‌ویژه مدل‌های زبانی بزرگ مانند ChatGPT، در میان دانش‌آموزان در همه سنین و مقاطع تحصیلی به‌سرعت گسترش یافته است.
دانش‌آموزان از این فناوری برای توضیح محتوا‌های درسی، خلاصه‌سازی درس‌ها و پاسخگویی به سؤالات آموزشی خود بهره می‌برند اما پرسش مهم این است که تأثیر استفاده از هوش مصنوعی بر روند یادگیری دانش‌آموزان چیست؟ آیا این تأثیر مثبت است یا منفی؟
پژوهشگران استرالیایی با انجام تحقیقاتی گسترده به این پرسش پاسخ داده‌اند.
این مطالعه، تأثیر مدل‌های هوش مصنوعی بر فرآیند آموزش و عملکرد دانش‌آموزان را بررسی کرده است. در این پژوهش، سه معیار اصلی برای سنجش میزان یادگیری و کارایی در نظر گرفته شده است:
کارایی: اشاره به سازوکار کسب دانش، مهارت‌ها و توانایی‌ها دارد.
ارتباطات اجتماعی: میزان توانایی دانش‌آموز در انجام فعالیت‌های گروهی و مشارکت در اجتماعات فرهنگی و اجتماعی را می‌سنجد.
توانایی‌های فردی: برای ارزیابی میزان استقلال، تصمیم‌گیری و پذیرش مسئولیت توسط دانش‌آموز در نظر گرفته شده است.
این پژوهش با استفاده از تحلیل خوشه‌ای بیش از ۱۳۳ تحقیق مستقل که بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵ انجام شده، انجام گرفته است.
تحقیقات شامل همه مراحل تحصیلی، از دانشگاه گرفته تا مدارس و حتی مهدکودک‌ها بوده است.
در این بررسی، مدل هوش مصنوعی ChatGPT به‌طور ویژه مورد توجه قرار گرفته، زیرا ۸۷ درصد از شرکت‌کنندگان از این مدل استفاده کرده‌اند.
نتایج پژوهش
تأثیر مثبت بر یادگیری
نتایج نشان داد که استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی تأثیر مثبت و معناداری بر کارایی آموزشی و کیفیت فرآیند یادگیری دارد.
دانش‌آموزانی که از هوش مصنوعی به عنوان «معلم خصوصی مجازی» استفاده کرده بودند، موفقیت تحصیلی بیشتری نسبت به سایرین کسب کردند.
این اثر زمانی قوی‌تر بود که دانش‌آموزان از چارچوب مشخصی برای استفاده از هوش مصنوعی پیروی می‌کردند؛ یعنی هوش مصنوعی را ابزاری برای یادگیری فعال می‌دانستند نه جایگزینی برای تلاش شخصی.
تأثیر بر روابط اجتماعی
پژوهش همچنین نشان داد که هوش مصنوعی می‌تواند روابط اجتماعی دانش‌آموزان را تقویت کند زیرا در برخی موارد، آنها را به بحث و گفت‌و‌گو پیرامون موضوعات درسی ترغیب کرده است.
با این حال، میزان این تأثیر به نحوه استفاده از هوش مصنوعی بستگی دارد.
تأثیر بر توانایی‌های فردی
در زمینه توانایی‌های شخصی و استقلال فردی، تأثیر هوش مصنوعی کمتر بوده است. هرچند در مجموع نتایج این بخش نیز مثبت ارزیابی شده، اما رشد آن نسبت به سایر معیار‌ها کندتر بوده است.
این نتیجه قابل درک است، زیرا هوش مصنوعی تصمیمات آموزشی خود را بدون مشورت مستقیم با دانش‌آموزان اتخاذ می‌کند و همین موضوع باعث کاهش رشد استقلال فکری می‌شود.
جمع‌بندی
در نهایت نمی‌توان به‌طور قطعی گفت که تأثیر هوش مصنوعی بر دانش‌آموزان مثبت است یا منفی زیرا همه چیز به نحوه استفاده از آن بستگی دارد.
در این پژوهش، دانش‌آموزان از هوش مصنوعی به عنوان ابزار کمکی برای درک بهتر مفاهیم دشوار استفاده کردند، بنابراین نتایج در مجموع مثبت و رضایت‌بخش بود.
اما اگر دانش‌آموزان به‌طور کامل به هوش مصنوعی متکی شوند و تلاشی برای فهم مطالب نکنند، تأثیر این فناوری می‌تواند کاملاً منفی باشد.
بر اساس نتایج، دانش‌آموزان آشنا با فناوری در هر مقطع تحصیلی، از هوش مصنوعی بهره‌وری بیشتری دارند.
به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود مدارس با آموزش شیوه‌های درست استفاده از هوش مصنوعی و طراحی سازوکار‌های ارزیابی منصفانه، از این روند حمایت کنند تا یادگیری در کنار فناوری به شکلی سالم و سازنده پیش برود.
