رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه اقتصاد - دانیال داودی: اخیراً کلیپی در فضای مجازی دست به دست می‌شود که در آن سردار تیمور حسینی -جانشین رئیس پلیس راهور- می‌گوید: «با یک حساب دو دو تا چهارتا، ایران‌خودرو و سایپا اگر تعطیل شوند، ما با واردات خودرو و صرفه‌جویی در مصرف سوخت با واردات خودروی خارجی، حقوق تمام کارکنان آن را می‌دهیم.» با توجه به انتقاداتی که به خودروی داخلی وارد است، این حرف به دل می‌نشیند؛ خصوصاً که از قدیم، یکی از استدلال‌های حامیان صنعت خودرو در کشور این بوده که افراد زیادی در این صنعت نان می‌خورند و تعطیلی آن، می‌تواند بحران بیکاری را تشدید کند. اکنون اما جانشین رئیس پلیس راهور می‌گوید حتی اگر حقوق کارکنان صنعت خودرو را به‌طور کامل بدهیم، باز هم تعطیلی آن‌ها به‌صرفه است! آیا دو دو تا، چهار تای سردار صحیح است!؟ اگر راه‌حل چنین ساده است، پس چرا خودروسازی تعطیل نمی‌شود؟
اتفاقاً اخیراً دوستی، با ایده گرفتن از همین اظهارات، محاسباتی انجام داد و آن را برای نگارنده فرستاد. محاسبات او نشان می‌داد با جایگزین شدن خودروهای خارجی، می‌توان روزانه 40 میلیون لیتر بنزین صرفه‌جویی کرد و اگر این مقدار را به ترکیه صادر کنیم، سالانه 312 هزار میلیارد تومان درآمد خواهیم داشت. همچنین اگر بخواهیم به 880 هزار نفر از کارکنان صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی‌مان ماهانه 15 میلیون تومان حقوق بدهیم که در خانه بنشینند، در سال باید 158 هزار میلیارد تومان خرج کنیم. بنابراین می‌توانیم سالانه 154 هزار میلیارد تومان سود کسب کنیم! این محاسبات، می‌توانست صحیح باشد اگر ما میزان خروج ارز از کشور برای واردات خودروی خارجی را نادیده می‌گرفتیم؛ مساله‌ای که شاید مهم‌ترین استدلال مجمع تشخیص مصلحت نظام برای برخورد دست‌به‌عصا با «طرح ساماندهی صنعت خودرو» است.
بر اساس جدول داده‌ستانده‌ی سال 1395 که توسط بانک مرکزی منتشر شده، در آن سال عرضه و تقاضای خودرو در کشور 68 هزار میلیارد تومان بود. واردات خودروهای خارجی، نیز 8 هزار میلیارد تومان بود. بنابراین 60 هزار میلیارد تومان آن توسط تولید داخل تامین شد و در آن سال، تنها 2 هزار میلیارد تومان مواد اولیه و واسطه برای تولید خودرو وارد شد. پس بر اساس این آمار، در سال 1395 تقریباً تنها 3.5 درصد خودروی داخلی وابسته به واردات بود. این با اظهارات خودروسازان که مدعی بودند خودروی داخلی، بالای 90% واقعاً داخلی است، هم‌خوان بود. البته به مرور، دوباره وابستگی خودروی داخلی به قطعات خارجی بیشتر شد. تا جایی که بر اساس گزارش انجمن صنایع همگن کشور در سال گذشته، وابستگی خودروسازان داخلی به واردات «قطعه» و «مواد اولیه» خارجی به بیش از 20 درصد رسید. با این حال، همچنان 80% رقم بالایی است و اگر خودروسازی در داخل تعطیل شود، ارزبری صنعت خودرو از 20 درصد به 100 درصد نزدیک خواهد شد!
بر اساس آمارهای منتشر شده در سامانه کدال، ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در یازده‌ماهه‌ی نخست سال گذشته، مجموعاً بیش از 800 هزار خودرو تولید کردند. اگر فرض کنیم فقط همین مقدار خودرو قرار بود وارد شود و همچنین اگر میانگین قیمت خودروهای خارجی وارداتی را 20 هزار دلار در نظر بگیریم –که چندان هم رقم بالایی نیست-، سالانه باید با 16 میلیارد دلار خروج ارز از کشور مواجه باشیم که با توجه به تنگنای ارزی اقتصاد ایران، رقم قابل توجهی است و خود می‌توان به جهش قیمت ارز در بازار آزاد منجر شده و هزینه‌ی تمام‌شده‌ی واردات خودرو را روز به روز افزایش دهد. این‌ها محاسباتی است که در دو دو تا، چهارتای سردار تیمور حسینی لحاظ نشده است. بنابراین نگرانی شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بی‌راه نیست و البته متاسفانه همین مشکل، ابزاری برای خودروساز داخلی شده است که بازار را گروگان خودروی بی‌کیفیت و با بهره‌وری پایین خود کند!
بنابراین اگر چه نمی‌توان وضعیت بازار خودرو را به حال خود رها کرد و شاید ابزار «واردات مدیریت شده»، یکی از بهترین راه‌ها برای مجبور کردن خودروساز داخلی به اصلاح رویه‌ی فعلی باشد، اما ندیدن همه‌ی صورت مساله و ساده‌انگاری مشکل آن توسط افراد غیرمتخصص نیز کمکی به حل مساله نمی‌کند.
